كرديم اين را در باب قول او(لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسى‌ ...)[1] و نباشيد چون كسانى كه اذيّت كردند موسى را.

((فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ)) ابو مسلم گويد: يعنى چون اعراض از حق كردند و پايدارى در راه حق نمودند خدا هم آنها را رها كرد بسوء اختيارشان و بازداشت از آنها الطافى را كه بسبب آن دلهاى مؤمنين هدايت ميشود مثل قول او،( وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ‌) (للايمان)[2] و كسى كه ايمان بخدا آورد- هدايت و روشن ميشود قلبش براى ايمان.

و بعضى گويند: خدا مايل كرد دلهاى ايشان را از آنچه دوست دارند به آنچه كه كراهت دارند و جايز نيست كه مقصود اين باشد كه خدا دلهايشان را از ايمان بگردانيد زيرا كه براى خداى تعالى روانيست كه هيچكس را از ايمان بگردانيد و نيز اينكه كلام از فايده بيرون ميرود براى آنكه وقتى آنها از ايمان منصرف شدند و اعراض كردند پس كافر گشته‌اند پس معنايى نباشد براى قول او (ازاغ اللَّه قلوبهم عن الايمان) خدا دلهاى ايشان را برگردانيد از ايمان‌( (وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ)) خداوند هدايت نميكند قوم فاسقين را يعنى ايشان را بسوى ثواب و كرامت و بهشتى كه بمؤمنين وعده داده هدايت نميكند.

ابو مسلم گويد: الطافى كه نسبت بمؤمنين ميكند بايشان نمى نمايد بلكه آنها را رها ميكند و بسوى اختيارشان واگذار ميگذارد (كه هر چه ميخواهند بكنند تا مستحق عقاب و عذاب شوند).

[1]- سوره احزاب آيه: 69.

[2] سوره تغابن آيه: 11.