نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 314
نقض عهد و شكستن پيمان و با دست مؤمنين
ويران ميكردند بوسيله جنگ و كشتار( (فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي
الْأَبْصارِ)) يعنى پند بگيريد اى صاحبان خرد و بينش و انديشه
كنيد و نگاه كنيد در آنچه بر ايشان نازل شد و معناى اعتبار تأمّل در كار است تا
بسبب آن بشناسد چيز ديگرى را از جنس آن، و مقصود اينست كه بسبب اين استدلال كنند
بر صدق پيامبر، زيرا كه وعده داد مؤمنين را كه خدا بزودى ايشان را وارث ديار و
اموال ايشان ميگرداند بدون كشتار و جنگ كردن، پس آن طور كه خبر داده بود واقع شد،
پس آن آيه دلالت بر نبوّت و پيامبرى آن حضرت دارد، و دليلى در آيه نيست بر صحّت و
درستى قياس در شريعت براى آنكه- اعتبار از قياس در چيزى نيست براى آنچه كه ما ياد
نموديم و براى اينكه راهى براى اهل قياس (چون ابو حنيفه و پيروانش) نيست بسوى علم
بترجيح و هيچ يك از دو گروه نميدانند علّت اصل را براى ديگرى، پس بدرستى كه علّت
ربا پيش يكى از آن دو گروه كيل و پيمانه كردن يا كشيدن و سنجش و جنس است، و نزد
ديگرى طعم و جنس دراهم و دنانير است چون آن دو جنس قيمتهاست، و ديگران چيزهاى ديگر
گفتهاند و اينها از اعتبار نيست زيرا راهى بمعرفت و شناسائى بآن نيست.
((وَ لَوْ لا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلاءَ)) و اگر نبود حكم و فرمانى بر ايشان كه آواره و دور از ديارشان شوند و
نقل از منازلشان نمايند و منتقل از وطنشان شوند.
((لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيا)) هر
آينه ايشان را عذاب ميكرد بعذاب بيچارگى و بدبختى يا كشته شدن و اسير گشتن چنانچه
با بنى قريظه چنين شد براى آنكه خداى تعالى ميدانست كه بدرستى هر يك از دو امر
(كشته شدن و اسيرى يا آواره و در بدر شدن آنان را) در مصلحت يكسان و بى تفاوتند و
تقدير او به تبعيد
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 314