و برخى گويند: يعنى هلاك كرديد شما خودتان را بسبب نفاق.

((وَ تَرَبَّصْتُمْ)) مقاتل گويد: و انتظار برديد بمحمّد 6 مردن را و گفتيد نزديك است كه او بميرد پس راحت شويم از او.

و بعضى گويند: انتظار برديد بمؤمنين حوادث بدى را.

((وَ ارْتَبْتُمْ)) يعنى شك آورديد در دين‌( (وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُّ)) و مغرور كرد شما را آرزوهايى را كه نموديد به اينكه بليّات و حوادث سوء برگردد بمؤمنين.

((حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ)) تا آنكه امر خدا يعنى مرگ آمد.

قتاده گويد: يعنى انداختن ايشان در آتش، و بعضى گويند: تا امر خدا بيايد در يارى دينش و پيامبرش و پيروز شدن آن شما را.

((وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ)) يعنى شيطان مغرور كرد شما را بحلم خدا و مهلت دادن او.

و بعضى گويند: الغرور: دنيا است.

((فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ)) پس امروز از شما فدايى گرفته نميشود، اى منافقين، يعنى بدلى به اينكه فدا دهيد و نجات دهيد خودتان را از عذاب.

((وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا)) يعنى و نه از ساير كفّارى كه اظهار ايمان كردند.

((مَأْواكُمُ النَّارُ)) يعنى قرارگاه و موضعى كه شما پناه بآن ميبريد آتشست.

((هِيَ مَوْلاكُمْ)) يعنى آن براى شما سزاوارتر است براى آنچه در پيش گناه كرديد، و مقصود اينست كه آن همانست كه واقع بر شما ميشود براى آنكه آن مالك امر شماست، پس سزاوارتر است بشما از هر چيزى.

((وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ)) يعنى بد است مأوى و مرجعى كه بسوى آن ميرويد.