دليلهاى آشكار.

((لِيُخْرِجَكُمْ)) تا اينكه بيرون آورد شما را خدا بسبب قرآن و دليلها.

و بعضى گويند: تا آنكه بيرون آورد شما را پيامبر بسبب دعوت.

و بعضى گويند: تا آنكه بيرون كند شما را از منزل و اوّلى بهتر است.

((مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ)) از تاريكيها بنور، يعنى از كفر به ايمان بسبب توفيق و هدايت و لطفها و دليلها.

((وَ إِنَّ اللَّهَ بِكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ)) و براستى كه خدا بشما مهربان و رحيم است، هنگامى كه پيامبرش را برانگيخت و راهنمايانى منصوب نمود، و رأفت و رحمت از جهت معنى مرادف و بيك معنا است، و البتّه براى تأكيد جمع بين آنها نموده است.

و بعضى گويند: رأفت، نعمت دادن و احسان كردن بر شخص زيان ديده و متضرر است و رحمت احسان و انعام بر نيازمند است، و در اين مطلب دليل بر بطلان مذهب اهل جبر و مجبره است، زيرا كه او بيان نمود كه غرض در انزال قرآن ايمان بآنست.

سپس تشويق و ترغيب نمود خداوند سبحان ايشان را بر انفاق، پس گفت:( (وَ ما لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ)) يعنى چه چيزى براى شماست در ترك انفاق در آنچه كه نزديك ميكند شما را بخداى تعالى.

((وَ لِلَّهِ مِيراثُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ)) يعنى فانى ميكند خلق را و تنها او ميماند و مقصود در آن اينست كه دنيا و اموالش بر ميگردد بخدا، پس براى هيچكس در آن ملكى و امرى باقى نميماند، چنانچه ميراث بر ميگردد به مستحقّش پس حظ تان را از اموالتان دريافت كنيد پيش از آنكه از دستتان بيرون رود، آن گاه‌