نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 162
فراء گويد: عرب كريم بكسى ميگويد كه هر صفت
مذموم و ناپسندى از او نفى شده و مبراء از هر عيبى باشد و حتّى برى از صفتى باشد
كه بدان قصد مذمّت شود، مثلا ميگويد آن چيز نه چاق است و نه منفعتى دارد، و اين
منزل نه خانه بزرگى است و نه مسكن خوبى، سپس ياد نموده خداوند سبحان اعمالشان را
كه موجب آن بدبختىهاى ايشان شده پس فرمود:
((إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُتْرَفِينَ))
ابن عباس گويد: يعنى ايشان قبل از اين در دار دنيا متنعّم بودند و اين براى اينست
كه عذاب مترف سختترين عذابها است، و بيان نمود خداوند سبحان كه نعمتهاى الهى و
ثروت آنها را غافل نمود از تنبّه و مشغول نمود ايشان را از عبرت گرفتن و موجب شد
كه ترك واجبات كنند براى راحتى بدنهايشان.
((وَ كانُوا يُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظِيمِ)) مجاهد و قتاده گويند: يعنى آنها اصرار ميكردند بر گناهان بزرگ، و
اصرار اينست كه مقيم و مداوم بر آن شده پس نه آن را ترك كنند و نه توبه از آن
نمايند.
حسن و ضحاك و ابن زيد گويند: حنث عظيم شرك است، يعنى از آن توبه
نميكنند.
شعبى و اصم گويند: كه آنها قسم ميخوردند كه كسى را كه مىميرد خدا او
را مبعوث و زنده نميكند و بتها شريكهاى خدا هستند.
((وَ كانُوا يَقُولُونَ أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً وَ
عِظاماً أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ)) يعنى آنها بودند كه ميگفتند
آيا اگر ما مردم و خاك شديم و استخوان پوسيده گشتيم آيا ما بر انگيخته ميشويم،
يعنى آنها انكار بعث و روز قيامت و ثواب و عقاب را مينمايند پس از روى استعباد و
انكار آن ميگويند، آيا اگر ما كه زندگان بوديم مرديم
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 24 صفحه : 162