گفتم: آيا آنها كافر بودند؟

فرمود: نه، بخدا قسم اگر كافر بودند داخل بهشت نميشدند.

گفتم: آنها مؤمن بودند؟

فرمود: نه بخدا قسم، اگر مؤمن بودند داخل آتش نميشدند، لكن آنها بين بين بودند، نه مؤمن و نه كافر كافر، و تأويل خبر اگر صحيح باشد ايشان از افاضل و اخيار مؤمنين نبودند.

سپس خداوند توصيف دو بهشت را فرموده و گفت:

((مُدْهامَّتانِ)) يعنى: آنها از سبزى و تازگى بسياهى شبيه است و هر گياه سبزى كمال سبزى آن اينست كه بسياهى زده شود و آن بنا بر تمام‌ترين اقسام زيبايى و نيكويى است، و اين بنا بر قول كسيست كه ميگويد: چهار بهشت براى آنست كه از مقام عظمت و بزرگى خدا بترسد و اين قول ابن عبّاس است.

حسن گويد: دو بهشت اوّل مخصوص سابقين و پيش افتادگان و دو بهشت ديگر براى پيروان (خط آنهاست).

((فِيهِما عَيْنانِ نَضَّاخَتانِ)) حسن گويد: در آن دو بهشت دو فوّاره آبست كه از سر چشمه آنها جوشيده و فوران ميكند.

ابن عبّاس گويد: بر اولياء خدا ترشّح بمشك و عنبر و كافور ميكند.

و بعضى گويند: ترشّح بانواع خيرات ميكند.

((فِيهِما فاكِهَةٌ)) يعنى اقسام ميوه‌ها( (وَ نَخْلٌ وَ رُمَّانٌ)) و زجاج از- يونس نحوى كه از قدماء نحويهاست حكايت كرده كه (نخل و رمان) خرما و انار از بهترين ميوه‌هاست، و البتّه آنها را با (واو) از هم جدا كرد براى برترى و