حسن گفته است: سموم اسمى است از اسماء جهنّم، و بعضى گفته‌اند:

معنى آنست كه بعضى از بهشتيان از ديگران ميپرسند كه شما در دنيا چه كار- هايى انجام داديد كه با آن استحقاق يافتيد امروز به اين پاداش نيك و بودن در بهشت دست يابيد؟ در جواب ميگويند: ما در دار تكليف از عذاب خدا ميترسيديم، و قلبمان نازك بود، زيرا إشفاق بمعنى رقّت قلب است، در موردى كه انسان از چيزى بترسد، و شفقت ضد غلظت است و اصل آن ناشى از ضعف است، از قول عرب كه ميگويد: (ثوب شفق أى ضعيف النسج) يعنى: پيراهن نازك بافت و نيز از آن قبيل است (شفق) كه به سرخى دم غروب خورشيد گفته ميشود، زيرا اين شفق يك سرخى ضعيف است.

منظور از (فِي أَهْلِنا مُشْفِقِينَ‌) كسانى است كه از نزديكان هستند، و اهل كسى است كه وابستگى به كسى دارد از راهى كه نسبت به او اولى باشد، و سموم حرارتى را گويند كه از راه سوراخهاى بدن نفوذ كند و انسان را آزار دهد، و اصل آن (سم) است كه در زبان عرب به محل بيرون آمدن نفس گويند، بنا بر اين هر سوراخى سم است، يا از (سمّ) گرفته شده است به معنى زهر كشنده.

زجاج گويد: منظور از آن عذاب سموم جهنّم است و آن عبارتست از شعله آتش و حرارت آن.

(إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ) يعنى: در دنيا:

(نَدْعُوهُ) يعنى: خداوند را خوانده، يكتا دانسته پرستش ميكنيم.

(إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ) يعنى: خداوند لطيف است، و اصل معناى (بر) لطف است با عظمت شأن، و از اين باب است (برة) بخاطر لطف آن با عظمت سود آن، و بعضى گفته‌اند (بر) كسى است كه در وعده خود راستگو باشد.

(الرَّحِيمُ) يعنى: مهربان نسبت به بندگانش.