گذاشته‌اند آنست كه در عذاب جهنم اين شيطان هم قرين انسان خواهد بود.

بعضى هم گفته‌اند: منظور از اين قرين انسان است و آنان عبارتند از علماى فاسد و پيروانشان.[1](رَبَّنا ما أَطْغَيْتُهُ) شيطان گويد: خدايا من او را گمراه نساخته و او را با بى ميلى وادار به طغيان نساخته‌ام، يعنى: من او را عصيانگر نكرده‌ام.

هاى خود را در راه او خرج كنيم.

(مُعْتَدٍ) ستمگر متجاوزى كه از حدود الهى تجاوز نمايد.

(مُرِيبٍ) يعنى: در وجود خدا و آنچه كه از طرف او نازل شده است شك مى‌كند.

بعضى گفته‌اند يعنى: متّهم است و با انجام كارهايى مورد سوء ظن قرار مى- گيرد، مانند شخص مورد ملامت كه كارهايى انجام مى‌دهد، و به خاطر آن كارها ملامت مى‌گردد.

بعضى گفته‌اند: اين آيه در باره وليد بن مغيره نازل شده است، چون فرزندان برادرش در باره اسلام آوردن با او مشورت كرده بودند، كه وليد آنان را از اسلام آوردن مانع شد، بنا بر اين منظور از خير اسلام خواهد بود.

(الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ) كه بتها را با خدا شريك دانسته است.

(فَأَلْقِياهُ فِي الْعَذابِ الشَّدِيدِ) و اين قسمت تأكيد قسمت قبلى است، مثل، اينكه گفته است آنچه را كه بشما گفته‌ام عمل كنيد كه او مستحق عذاب است.

(قالَ قَرِينُهُ) از ابن عباس و قتاده و مجاهد نقل شده است كه منظور از قرين شيطانى است كه او را گمراه ساخته است، و علت آنكه نام آن شيطان را قرين‌

[1]- شواهد التنزيل حسكانى ج 2 ص 189 در دنباله حديث آمده است كه( ابو حنيفه بقوم گفت: برخيزيد ديگر از اين محكمتر چيزى نخواهد آمد)