نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 23 صفحه : 218
فسوق مىناميد، يعنى كفر پس از ايمان.
بعضى گفتهاند: يعنى بد چيزى به دست آوردن اسم فسوق با غيبت مسلمين و
عيبجويى آنان، و اين معنى دلالت ندارد بر اينكه (اسم) ايمان و فسق جمع نمىشوند،
زيرا اين مانند آن است كه گفته شود: (بئس الحال الفسوق بعد الشيب) و معنايش آن است
كه بد حالى است گناهكارى با پيرى و (بئس الاسم الفسوق مع الايمان) و به ظاهر معنى
آن خواهد شد كه آن فسوق و گناهانى كه پس از ايمان است بد اسمى است، و آن كفر است.
(وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ) يعنى: هر كس از عيبجويى
ديگران و گناهان، توبه نكند و به اطاعت از فرمان الهى بازگشت نكند.
(فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ) به
خودشان ظلم مىكنند كه عملى انجام مىدهند و با آن مستحقّ عذاب الهى مىشوند.
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ
الظَّنِّ) زجاج گويد: منظور آيه آن است كه انسان نسبت به نيكان بدگمانى كند،
اما بدكاران و گنهكاران همان گونه كه از ظاهر آنان ديده مىشود ما حق داريم نسبت
به آنان بدگمان باشيم.
بعضى گفتهاند: اين گمانى كه دستور داده شده است از آن اجتناب كنيم
آن است كه انسان نسبت به برادر مسلمان خود گمان بد داشته باشد، البتّه گمان بد
داشتن تا ما دام كه انسان به زبان نياورده است اشكال ندارد، ولى اگر به زبان
بياورد و آن را ظاهر سازد گناه كرده است، كه دنبال آيه بدان اشاره شده است:
(إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ)
مقاتل بن حسان و مقاتل بن سليمان گويند: منظور از آن گمانها كه گناه است گمانهايى
است كه انسان نسبت به برادر مسلمان خود ظاهر ساخته است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 23 صفحه : 218