نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 78
3- «ضحاك» گفته است: منظور از (اوتاد) بنيان
است، يعنى فرعونى كه صاحب بنيان است.
4- «جبائى» و «قتيبى» گويند: مراد از (ذو الاوتاد) صاحب لشكريان و
جمعيتهاى بسيار است به معنى اين كه آنان ملك او را استوار ساخته و امرش را تقويت
كنند، آن چنان كه ميخ چيزى را محكم و ثابت مىكند.
5- به اين جهت (ذو الاوتاد) گفته شده كه فرعون داراى لشكريان سير
كننده در زمين و كثرت ميخهاى خيمهها بوده است پس به كثرت (اوتاد) تعبير از كثرت
لشكريان شده است.
(وَ ثَمُودُ) (و ثمود) يعنى قوم صالح و
قوم لوط و اصحاب الئيكة( (وَ قَوْمُ لُوطٍ وَ أَصْحابُ
الْأَيْكَةِ)) و آنان قوم «شعيب» بودند( أُولئِكَ
الْأَحْزابُ) (ايشانند احزاب) خداوند چون حال اين دروغگويان را بيان كرد به ما
تذكر ميدهد كه مشركان قريش نيز حزبى از اين احزاب مىباشند و مقصود اين است كه
ايشان حقا احزاب شيطان مىباشند.
(إِنْ كُلٌّ إِلَّا كَذَّبَ الرُّسُلَ) (و
نبودند همه مگر تكذيب كردند رسولان را)( فَحَقَّ عِقابِ) (پس حق شد عقاب) يعنى عقاب بر ايشان واجب شد به اين كه رسولان مرا
تكذيب كردند.
(وَ ما يَنْظُرُ) (و ننگرند) يعنى انتظار
نبرند( هؤُلاءِ) (اينان) يعنى كافران مكه( إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً) (مگر فرياد واحدى) و
ن نفخه اول است در صور( ما لَها مِنْ فَواقٍ) (نيست بر آن رجوعى) يعنى براى اين صيحه، هوشيارى براى رجوع به دنيا
نيست. و اين سخن از «قتاده» و «سدى» مىباشد و مراد اين است كه عقوبت امت «محمد»
تا روز قيامت تأخير مىافتد و عقوبت
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 78