نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 57
(لام) براى تخفيف حذف شده و (لام) به ضمه،
اعراب داده شده است.
شرح لغات:
فاتن- كسى را گويند كه با آرايش خود بسوى گمراهى بخواند و اصل لغت
(فتنه) از باب (فتنت الذهب بالنار) است كه به معنى: خارج كردم طلا را و بصورت خالص
در آوردم مىباشد.
صالى- به معنى: ملازم آتش است كه در آن مىسوزد و (مصطلى) كسى را
گويند كه به آتش گرم شود و يا چيزى كه به آتش گرم كند، و لذا صلاة گويند به خاطر
اين كه لازمه آن دعا مىباشد و (مصلى) آن را گويند كه پس از شخص سابق آمده باشد چه
اينكه ملازم اثر او مىباشد.
تفسير:
و اكنون خداوند كافران را مخاطب ساخته و فرمايد:
(فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ)
(پس همانا شما و آن چه مىپرستيد) محلّ (ما) منصوب بوده چون عطف به (كم) مىباشد و
مقصود چنين است: اى گروه كافران و آن كه او را مىپرستيد.
(ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ
الْجَحِيمِ) (نيستيد شما بر آن فريب دهندگان مگر آن را كه چشنده دوزخ است) در
اين كه ضمير (ها) در كلمه (عليه) به كجا رجوع مىكند دو قول وجود دارد:
1- قول اول اين است كه ضمير (ها) به كلمه (ما تعبدون) عود ميكند و
تقدير چنين است: شما و آن كه عبادت مىكنيد نمىتوانيد احدى را گمراه كنيد مگر آن
را كه دوزخ را بچشد و به علت بدى عملش در آتش بسوزد.
برخى گفتهاند: شما نمىتوانيد كسى را گمراه كنيد مگر آن را كه در
علم خدا گذشته كه وى كافر شده و عذاب آتش را خواهد چشيد.
2- قول دوم اين است كه: ضمير (ها) در كلمه (عليه) به (اللَّه) بر-
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 57