نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 264
تفسير:
(مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ) (مانند شيوه قوم نوح و عاد و ثمود) لفظ (دأب) به معنى (عادت) است،
پس مقصود اين مىشود: من مىترسم براى شما از مانند سنتى كه خداوند متعال نسبت به
قوم نوح و عاد و ثمود به كار برد و از آن هنگام كه ايشان را در برابر كفرشان هلاك
و مستأصل گردانيد.
(وَ الَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ وَ مَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْماً
لِلْعِبادِ) (و آنان كه پيش از ايشان بودند و نيست خداوند اراده كند ستمى را
براى بندگان) اين آيه روشنترين دليل بر فساد عقيده «جبريه» مىباشد كه مىگويند هر
ظلم و ستمى كه در عالم بوجود مىآيد همهاش به اراده خداوند است.
سپس از عذاب آخرت نيز هشدار داده و مىگويد:
(وَ يا قَوْمِ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنادِ) (و اى قوم من مىترسم براى شما از روز ندا كردن) در لفظ (تناد)،
(يا) حذف شده به خاطر اينكه در آخر لفظ كسرهاى وجود دارد كه دلالت بر (يا) محذوف
مىكند، و آن روز، روز قيامت است كه برخى از ستمكاران برخ ديگر را به بيچارگى و
زارى ندا مىكنند.
برخى گفتهاند، آن روز روزى است كه اصحاب بهشت، مردم دوزخ را ندا
مىكنند كه( (أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا ...))، «اين كه به تحقيق، حق يافتيم آنچه وعده داد ما را پروردگارمان-
اعراف- 44» و اصحاب دوزخ مردم بهشت را ندا مىكنند كه(
(أَفِيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ))، «بريزيد بر ما از آب يا از آنچه خداوند شما را روزى داده است-
اعراف- 50» و اين گفتار «قتاده و ابن زيد» است.
و برخى گفتهاند مراد از روز ندا اين است كه(
(يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ))،
«روزى كه بخوانيم هر مردى را به پيشوايانشان- بنى اسرائيل- 71»( يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ)
(روزى كه روى برتابيد پشت كنندگان) يعنى روزى كه به آتش عرضه مىشويد و در اين حال
فرار مىكنيد و گمان خواهيد داشت كه
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 21 صفحه : 264