پيروانشان بر طريق انكار.

(أَ نَحْنُ صَدَدْناكُمْ عَنِ الْهُدى‌ بَعْدَ إِذْ جاءَكُمْ‌) آيا ما شما را بازداشتيم از هدايت و ايمان بعد از آنكه آمد شما را يعنى ما مانع نشديم از پذيرفتن هدايت و ارشاد.

(بَلْ كُنْتُمْ مُجْرِمِينَ‌) بلكه خود شما كافر بوديد، يعنى بلكه شما خودتان كفر ورزيديد و ما تحميل نكرديم كفر را بر شما قهرا و جبرا، پس هر يك از دو گروه گناه را بر گردن رفيقش خواهد گذاشت و او را متّهم خواهد نمود و هيچ كس گناه را نسبت بخداى تعالى نميدهد.

(وَ قالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا) و گويند كسانى كه زبون، و ناتوان شدند به آنانكه سركش و طاغى شدند يعنى پيروان به رؤساء مستكبر خواهند گفت:

(بَلْ مَكْرُ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ) بلكه مكر شب و روز يعنى اغواء و فريب كارى شما در شب و روز ما را از پذيرفتن ايمان و هدايت باز داشت.

(إِذْ تَأْمُرُونَنا أَنْ نَكْفُرَ بِاللَّهِ وَ نَجْعَلَ لَهُ أَنْداداً) يعنى هنگامى كه ما را فرمان داديد كه وحدانيّت و يكتايى خدا را انكار كنيم و ما را فراخوانديد كه براى او شريكانى در عبادت قرار دهيم.

(وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ) دو وجه درباره اين جمله ذكر شده:

1- يعنى اظهار پشيمانى و ندامت كردند. 2- يعنى ندامت و پشيمانى را مخفى داشتند، و در شعر امراء القيس اسرار تفسير شده است:

يعنى رفتم بخانه معشوقه‌ام و به وصل او رسيدم و گرچه در اطراف منزلش‌