شرح لغات‌

البرّ: نيكوكارى و ممكن است بمعناى بارّ يعنى نيكوكار باشد.

مساكين: جمع مسكين يعنى تهيدست.

ابن السّبيل: رهگذر.

الرّقاب: جميع رقبه يعنى برده.

الباساء: فقر.

الضّرّاء: درد، مرض.

نظم و نزول‌

هنگامى كه قبله مسلمانان از بيت المقدس بكعبه منتقل گرديد بحث‌ها و مناقشات فراوانى ميان مسلمانان يهود و نصارى بعمل آمد، بيشتر يهود و نصارى توجّه و روى كردن بجانب معيّنى در حال نماز را تنها راه اطاعت معرّفى مى‌كردند. در اين حال خداوند اين آيه را نازل فرمود:

قتاده ميگويد: اين آيه درباره يهود نازل گرديده است‌

: تفسير:

(لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ ...)- نيكوكارى باين نيست كه در حال نماز بطرف معيّنى- از مشرق يا مغرب- روى كنيد چون نماز از اين جهت مورد امر قرار گرفته است كه داراى مصلحت مخصوصى است و ضمناً انسان را از فساد و انحراف باز ميدارد و همچنين عبادات ديگر براى اين جهت مورد امر واقع شده‌اند كه مصالح معيّنى بر آنها مترتّب است و راه تحصيل مصالح و جلوگيرى از مفاسد بر حسب اوقات و ازمان فرق ميكند بنا بر اين نيكوكارى و تحصيل مصالح تنها در اين است كه از اوامر خداوند پيروى شود نه اينكه در حال نماز بطرف معينى توجه شود. اين موضوع مقياس ساير عبادات و طاعات نيز قرار ميگيرد. اين وجه را ابن عباس و مجاهد گفته‌اند. ابو مسلم نيز آن را اختيار كرده است.

قتاده و ربيع ميگويند: مراد اين است كه نيكوكارى در آن نيست كه نصارى‌