اختلاف ليل و نهار: از مادّه خَلَف باعتبار اينكه هر يك از شب و روز جانشين ديگرى ميگردد مأخوذ است ولى بعضى اختلاف را بمعناى تفاوت و تباين آنها گرفته‌اند چون نور و ظلمت با هم تباين دارند.

ليل: شب واحد آن ليله مثل تمر و تمره است.

نهار: روز.

فلك: كشتى بر مفرد و جمع هر دو اطلاق ميشود.

بحر: دريا.

احيا: زنده كرد.

بثّ: پراكنده كرد.

تصريف: گرداندن.

سحاب: ابر

تفسير

پس از اينكه خداوند در جواب سؤالى كه از طرف كفّار در زمينه اوصاف خداوند صورت گرفت، گفت خداى شما يكى است آنها براى اين مطلب دليل خواستند لذا بمنظور ذكر دليل فرمود:

(إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...)- در ايجاد آسمانها و زمين كه بنحو ابتكار و اختراع صورت گرفته است.

(وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ ...)- آمد و رفت منظم شب و روز كه هر يك از آنها جايگزين ديگرى ميشود و اختلافى كه با هم از لحاظ روشنى و تاريكى و طولانى و كوتاه بودن دارند.

(وَ الْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ ...)- كشتى‌هايى كه كالاهاى مورد احتياج را از يك نقطه بنقطه ديگر حمل مى‌كنند.

(بِما يَنْفَعُ النَّاسَ ...)- علّت اينكه منفعت را تذكر داد با اينكه گاهى وسيله ضرر نيز واقع ميشوند اين است كه كلام در بيان ذكر نعمت‌ها است بعلاوه هر كس‌