(ابن عباس) گويد: مقصود از (الناس) در آيه افرادى مى‌باشند كه در مكه به پيامبر ايمان آورده مانند سلمة بن هشام، عياش بن ابى ربيعه، وليد بن وليد، عمار ابن ياسر و ديگران.

مقصود:

(الم‌): تفسيرش در اول سوره بقره گذشت.

(أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ‌): آيا گمان دارند مردم كه قناعت شود اينكه بگويند ايمان آورديم و بهمين قدر اكتفاء نموده و آنان در معرض امتحان قرار نگيرند، چنين نيست- بلكه همه امتحان و آزمايش خواهند شد-.

در آيه (همزه) استفهام انكارى و توبيخى است يعنى هرگز چنين نشود.

(مجاهد) گويد: كه مقصود، امتحان در جانها و مالها باشد. و اين تفسير از امام صادق (ع) نيز آمده و بنا بر اين ترجمه‌اش اينست كه آيا امر و نهى نشده و تكاليف سنگين الهى براى آنان نيايد؟

بعضى گويند: مقصود آنكه آيا تنها با آوردن ايمان، ديگر شدائد و ناكاميهاى دنيا متوجه آنان نشده و در آسايش باشند؟

(حسن) گويد: ترجمه آيه آنست كه آيا مردم گمان دارند كه تنها با گفتن جمله توحيد «لا اله الا اللَّه» اكتفاء شده و در راستگويى و دروغگويى آزمايش نگردند.

اما بهتر آنست كه آيه مشتمل تمام معانى مذكور بوده و هيچگونه منافاتى ندارد زيرا مؤمن پس از اقرار بتوحيد پروردگار بايد بدستورات دين عمل نموده و با جان و مالش آزمايش شود و بقدر خويش سختيها و ناكاميهاى دنيا باو متوجه گردد، و بنا بر اين بايد خود را آماده تمامى آنها نمايد.

سپس خداوند سوگند ياد كرده و فرموده:

(وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ‌): و همانا حتماً آزموده‌ايم آنان كه پيش از امت خاتم پيامبران 6 بودند و آزمايش‌هايشان با دستورات دينى و يا سختيها و