نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 60
براى خود خانهاى و البته سستترين خانهها
خانه «عنكبوت» است اگر بدانند.
البته خدا ميداند آنچه را ميخوانند. (و خواهان) غير اويند و خداوند
عزيز (غالب) و درست كردار است. و اين مثلها را ميزنيم براى مردم ولى نميفهمند مگر
دانايان.
خداوند آفريد آسمانها و زمين را بحق و بدرستى البته در اين (خلقت)
نشانهاى براى مؤمنان است. بخوان آنچه را كه وحى شد بتو از كتاب و بپاى دار نماز
را البته نماز بازميدارد از كار ناشايسته و ناپسند و همانا ياد خدا بزرگتر بوده و
خداوند ميداند آنچه انجام ميدهيد و عمل ميكنيد.
قرائت:
ما يدعون: «عاصم» و اهل «بصره» بجز «اعمش» و «برجمى» آن را با «ياء»
خواندهاند و اما ديگران با «تاء» قرائت نمودهاند.
دليل و اعراب:
(إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يَدْعُونَ):
«ابو على» گفته كه با «تاء» و در حقيقت «قل لهم ان اللَّه يعلم ما تدعون» ميباشد و
تنها در اين محل است كه «تاء» استعمال شده در محلى كه بايد ياء استعمال شود، چون
مسلمين مخاطب نيستند.
و (ما) استفهاميه و محلا منصوب به (يدعون) ميباشد و جايز نيست كه
بوسيله (يعلم) منصوب شود، بلى مجموع جملهاى كه (ما) جزو او واقع شده بوسيله
(يعلم) در محل نصب خواهد بود. و (يعلم) در اينجا بمعنى (يعرف) نيامده چنان كه در
آيه( وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي
السَّبْتِ) آمده است، و در كلام (من) نباشد زيرا (من) در كلام ايجابى وارد نشود
بلكه در مثل جمله (هل من طعام و هل من رجل) ميآيد بنا بر آنچه را كه خليل گفته
است.
شرح لغات:
العنكبوت: جمع آن (عناكب) و تصغيرش (عنيكب) بوده و بوزن (فعللوت)
ميباشد و ميتواند در مورد مذكر و مؤنث يكسان استعمال شود چنان كه شاعر گويد:
على هطالهم منهم بيوت
كأن العنكبوت هو ابتناها
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 60