عينا مثل آنست كه شخصى مسئوليت كارى را بعهده بگيرد. و كفار در مقابل اين پيشنهاد خود تمام مسئوليتهايى كه متوجه مؤمنين ميشد، مى‌پذيرفتند بنا بر اين در اين جمله معنى جزاء خوابيده و در تقدير چنين است، اگر پيروى از آئين ما كنيد ما گناهان شما را در اين راه بدوش ميكشيم. و ليكن خداوند بتمام تصورات باطله آنها جواب گفته ميفرمايد:

(وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ): آنان نمى‌توانند گناهان مؤمنين را بدوش كشيده و در قيامت پاسخ دهند زيرا خداوند عادل است و كسى را بجاى ديگرى عذاب نخواهد نمود. و بنا بر اين صحيح نيست كسى گناه ديگرى را حمل كند. و اين آيه عينا مانند آيه‌هاى ديگرى است كه در قرآن كريم باين معنى آمده مانند آيه‌( وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‌)[1] كسى بار گناه ديگرى را بر نميدارد و نيز مانند آيه‌( وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌)[2] نيست براى هيچ انسانى جز آنچه را خود او انجام ميدهد و پاداش عمل او را بوى خواهيم داد.

تصور نشود كه پاداش اخروى مانند جزاى دنيوى است و حمل عقاب آخرت مثل اداى ديه جنايت در دنيا است كه ميتواند شخص ديگر ديه مقتول را از جانب قاتل به اولياء خون بدهد. نه چنين است، زيرا مقصود از ديه اداء پول در مقابل خونى است كه ريخته شده و فرقى نميكند چه خود او بدهد يا شخص ديگرى از ناحيه او پرداخت نمايد چون مثل پرداخت دين است، بخلاف پاداش اعمال در قيامت.

(إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ‌): ايشان در اين ضمانت دروغگويانند.

(وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ‌): البته جناياتى كه بخويشتن نمود، و نيز جناياتى كه نسبت بديگران انجام داده‌اند بايد بدوش بكشند و پاداش آن را ببينند.

بعضى گفته‌اند معنى آيه اين است كه آنان عذاب گمراهى خود و عذاب گمراهى ديگران را كه با كوشش آنان كافر شدند، هر دو را بايد تحمل كنند و بنا بر اين آيه‌

[1]- قرآن كريم 164/ 6 و 16/ 17 و 19/ 35 و 9/ 39 و 39 و 39/ 53

[2]- قرآن كريم 40/ 53