نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 213
است سپس بفرزندان آدم چنين ميفرمايد:
(وَ جَعَلَ لَكُمُ): و قرار داده براى شما
انسانها.
(السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ):
گوش تا شنيدنيها را بشنويد، و ديدگان تا ديدنيها را ببينيد، و دلها و فكر تا نيكو
تفكر داشته باشيد.
(قَلِيلًا ما تَشْكُرُونَ): نسبت به اندكى از
نعمتها سپاسگزارى نموده بقيه را ناديده مىپنداريد، و اين تفسير در صورتى است كه
«ما» را زايده بدانيم، و ممكن است «ما» مصدريه بوده و تفسيرش چنين باشد كه
سپاسگزاريتان اندك است.
(وَ قالُوا): و گفتند آنان كه قيامت را
انكار مىورزند.
(أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ):
آيا هنگامى كه در زير خاكها مردهى ما پنهان شده خاك گرديد، و «ضل» به آن چيز گفته
ميشود كه با چيز ديگرى مخلوط شده و تا حدى دومى زياد باشد كه شىء اول را در خود
هضم نموده و اثرى از آن باقى نگذارد، در اين باره «اخطل» شاعر گويد:
فكنت القذافى موج اكدر مزبد
قذف الآتى به فضل ضلالا
يعنى تو مقابل حملههاى دشمن در ميدان جنگ آن چنان خوار و زبون بودى
كه گويا مثل خاشاكى هستى كه موج گل آلود سيل او را بهر طرف كه خواهد، انداخته و
بالآخره نابودش كند.- كه «ضل ضلالا» بمعنى نابود شدن آمده است-.
و از «قتاده و مجاهد» آمده كه «ضللنا» بمعنى نابودى و هلاكت آمده-
يعنى زمانى كه ما نبود شديم در زير خاك-.
(أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ):
آيا در آفرينش جديد بوده و در قيامت باز زنده و مبعوث ميگرديم و بنا بر اين (همزه)
استفهام انكارى بوده و در واقع آنان زندگى و حيات قيامت را انكار مينمايند- يعنى
چگونه در قيامت زنده ميشويم در حالى كه زير خاك بدنها نابود شده و اجزاء ما از هم
پاشيده گرديده است.
(بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ كافِرُونَ):
بلكه اين كافران وعده پروردگار در پاداشهاى نيك و بد اعمال را انكار ورزيده و چنين
سخن ميگويند.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 213