توحيد پروردگار را.

(لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ‌): براى ملتى كه ميانديشند.

سپس خداوند وضع مشركين را كه تابع هواهاى نفسانى شده و خود را سرگرم بت‌ها نموده‌اند، تذكر داده است.

(بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ‌): بلكه افرادى كه ظلم بنفسهاى خويش نموده و بخداوند هستى شرك ورزيدند، متابعت از هواهاى نفس خود نموده‌اند.

(بِغَيْرِ عِلْمٍ‌): بى آنكه بدانند دستورى از خداوند آمده باشد.

(فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ‌): پس كيست كه ببهشت و پاداش آخرت هدايت كند كسى را كه خدا او را- بر اثر انحرافات عمل خودش- از آن همه ثواب گمراه نموده و دور داشته است و اين تفسير از «جبائى» نقل شده و بعضى مقصود را چنين شرح داده‌اند كه كسى كه خود را از خداوند منحرف نموده و دور داشته است با آن همه دلائل روشن بر توحيد پروردگار، پس اين شخص را چه كسى ميتواند هدايت كند. و در اينجا «اضل» بمعنى «ضل» آمده است نظير كلام شاعر كه ميگويد:

ببخشيد بمن مردى را كه شترش گم شده و ديوانه‌وار در جستجوى او است و بدوش او مسئوليت حفظ شتر افتاده اگر اشتباهى كرده او را بمن ببخشيد البته مسئوليت‌ها بسيار است. در اينجا (اضل) گفته و مقصود (ضل) بمعنى گم شدن است.

(وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ‌): و نيست براى آنان يارانى تا يارى كند و عذاب خدا را از ايشان دور بدارد.

سپس خداوند بپيامبر 6 خطاب فرموده و مقصودش تمام مكلفين‌اند.

(فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ‌): پس استوار گردان تصميم اعتقاد خود را براى دين (ايمان بخدا) و مقصود استقامت و استوارى در آن است ولى از سعيد بن جبير نقل شده كه گفت:

يعنى دين خود را خالص بدار و بعضى ديگر گفته‌اند: مقصود اينكه عمل خويش را براى خداوند استوار بدار. زيرا وجه بمعناى چيزيست كه انسان باو توجه ميكند و عمل‌