نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 123
شده و مقصود (وجل) بمعنى ترسان است.
فرزدق در شعر خود گويد:
ان الذى سمك السماء بنى لنا
بيتاً دعائمه اعز و اطول
آن كسى كه بلند نموده و بنا كرده آسمان با آن عظمت را، براى ما
خانهاى ساخته كه ستونهايش محكم و بلند است. در اينجا نيز «اعز و اطول» بمعنى
«عزيز و طويل» استعمال شده است.
شاعر ديگرى گويد:
تمنى رجال ان اموت و ان امت
فتلك سبيل لست فيها باوحد
مردم خواستار مرگ من هستند و حال آنكه اگر بميرم اين راهى نيست كه من
در او تنها قدم بگذارم. در اينجا نيز «اوحد» گفته و مقصودش «واحد» است.
ب: اعاده چيزى در متعارف مردم معمولا آسانتر از ابداء او است و گويا
گفته شما كه اصل خلقت (انسان) را اقرار داريد كه از خداوند بوده پس چگونه اعاده آن
را پس از مرگ انكار ميكنيد با اينكه اصل خلقت از اعاده سختتر است.
ج: اعاده و حيات بعد از مرگ براى مخلوقات آسانتر از ابتداء خلقت آنها
است زيرا در اعاده خداوند گويد(كُنْ فَيَكُونُ) چنين بوده باش پس خواهد شد بخلاف ابتداء كه اول بايد علقه شود سپس
مضغه و سپس عظام و بعد گوشت روئيده شود سپس روح دميده شود و تا اين مراحل در رحم
مادر نگذرد هرگز فرزند بدنيا نخواهد آمد و بر اين تفسير، نحويين رأى داده و «ابن
عباس» نيز آن را پذيرفته است و تفسير اول كه از «مجاهد» هم نقل شده مورد توجه
نخواهد بود زيرا صحيح نيست كه خلقت موجودى براى خداوند آسانتر از موجود ديگر باشد.
(وَ لَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلى فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ): و صفات برترى در آسمانها و زمين فقط براى خداوند بوده زيرا او
خداوندى واحد و بدون شريك در تمام ازمنه بوده است. اين تفسير از «قتاده» نقل شده
ولى «ابن عباس» گويد: يعنى براى او شريك نباشد در آسمانها و زمين و اما ديگران
گفتهاند كه مقصود يعنى تمام صفات كمال و
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 123