باطل است.[1] اما اين قول جبائى با ظاهر قرآن مخالفت دارد. زيرا كسى مى‌تواند تصور كند كه سجده خداوند حق و سجده خورشيد باطل است كه خدا را بشناسد و مقام و عظمت او را فهميده باشد. بخصوص كه هدهد تزيين اعمال ايشان را به شيطان نسبت ميدهد. چنين سخنى از كسى سر مى‌زند كه عدل را بشناسد و بداند كه كار قبيح بر خداوند متعال روا نيست.

(أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ‌): تخفيف بنا بر اين است كه براى تنبيه و امر به سجود باشد.

يعنى آگاه باشيد و خداى خود را سجده كنيد.

برخى گويد: اين كلام از هدهد است. هدهد هنگامى كه پيش سليمان آمد، از روى انكار و اظهار تنفر چنين گفت.

اما بنا بر تشديد، يعنى: شيطان اعمالشان را زينت داده تا خداوند يكتا را سجده نكنند.

فراء مى‌گويد: قرائت تشديد، موجب سجده قرائت نميشود. لكن اين حرف‌

[1]- همانطورى كه مرحوم طبرسى به جبائى ايراد ميگيرد، قول جبائى ناشى از عدم دقت در خود قرآن كريم است. زيرا در عده‌اى از آيات حتى به جمادات نسبت شعور و ادراك و تسبيح و سجده داده شده است و همه اينها متفرع بر اين است كه اينها از روى ادراك ذاتى خويش خدا را شناخته باشند. آرى: