(أَ فَبِعَذابِنا يَسْتَعْجِلُونَ‌): آيا به عذاب ما عجله مى‌كنند؟

سپس مى‌فرمايد:

(أَ فَرَأَيْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِينَ ثُمَّ جاءَهُمْ ما كانُوا يُوعَدُونَ ما أَغْنى‌ عَنْهُمْ ما كانُوا يُمَتَّعُونَ‌): آيا مى‌بينى؟ اگر مهلتشان دهيم و سالها به تأخيرشان افكنيم و به نعمتهاى دنيا متمتعشان سازيم، آن گاه گرفتار عذابشان كنيم، از آن نعمتها و تمتعات فايده‌اى نمى‌برند. زيرا گناهان خود را در اين مدت افزايش مى‌دهند و بار جرم را سنگين‌تر ميكنند.

(وَ ما أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا لَها مُنْذِرُونَ‌): هيچ بلدى را دچار هلاكت نكرديم، جز اينكه بوسيله انذار و ارسال پيامبران بر آنها اتمام حجت كرديم.

(ذِكْرى‌ وَ ما كُنَّا ظالِمِينَ‌): آنها را تذكر داديم و موعظه كرديم تا پند گيرند و خود را اصلاح كنند. هنگامى كه از تخويف و تهديد و تذكر، متنبه نشدند و بر اثر اصرار بر كفر و عناد، مستحق عذاب شدند، بدون اينكه ظلمى بر آنها روا داشته باشيم، هلاكشان كرديم. زيرا ما به احدى ظلم نميكنيم.

در اين آيه خداوند ظلم را از خود نفى كرده و كسانى را كه ميگويند: هر ظلم و كفرى در اين جهان مستند به خداست، تكذيب كرده است. ظلم اين امت كه خداوند بنده‌اى را براى بدى خلق كند و او را به بدى وا دارد. آن گاه بر بديش كيفرش كند و خداوند از چنين كارى منزه است.

(وَ ما تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّياطِينُ‌): قرآن را چنان كه مشركين مى‌پندارند، شيطان‌ها نياورده‌اند.

(وَ ما يَنْبَغِي لَهُمْ وَ ما يَسْتَطِيعُونَ‌): شيطانها سزاوار اين كار نيستند و استطاعت اين كار هم را ندارند. زيرا خداوند معجزه را از آلوده شدن به باطل حفظ ميكند، تا بتواند دليل بر صدق و راستگويى مدعى رسالت باشد و اگر آميخته به نيرنگهاى شياطين گردد، نميتواند دليل باشد.

(إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ‌): آنها ممنوعند كه براى شنيدن آهنگ وحى‌