(وَ بُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغاوِينَ‌): و جهنم نيز در برابر گمراهان و منحرفين از حق و صواب آشكار ميگردد.

(وَ قِيلَ لَهُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ‌): به آنها گفته مى‌شود: بتها را در كجا مى‌پرستيديد؟ علت اينكه از آنها سؤال توبيخى مى‌شود اين است كه هر گونه جواب دهند، خودشان مفتضح مى‌شوند.

(هَلْ يَنْصُرُونَكُمْ أَوْ يَنْتَصِرُونَ‌): آيا امروز عذاب را از شما دور ميكنند يا اينكه در برابر كيفر به يارى شما مى‌آيند؟

(فَكُبْكِبُوا فِيها هُمْ وَ الْغاوُونَ وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ‌): آن گاه بتها و پرستندگان آنها كه مردمى گمراه بوده‌اند، و سپاهيان شيطان همه را جمع كرده، بر روى هم مى‌ريزند.

(قالُوا وَ هُمْ فِيها يَخْتَصِمُونَ تَاللَّهِ إِنْ كُنَّا لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ إِذْ نُسَوِّيكُمْ بِرَبِّ الْعالَمِينَ‌): در حالى كه اينها در جهنم با يكديگر نزاع مى‌كنند به بتها مى‌گويند:

بخدا قسم، ما از طريق حق و جاده صواب دور افتاده بوديم كه شما را در رديف خداوند قرار داديم و به پرستش شما پرداختيم.

(وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ‌): جز گذشتگان كه به آنها تأسى جستيم، ما را گمراه نكردند.

برخى گويند: منظور شيطان و برخى گويند: منظور كفار است.

سپس از روى حسرت مى‌گويند:

(فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ وَ لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ‌): ما را كسى نيست كه شفاعتمان كند و از حالمان بپرسد و خويشاوندى نداريم كه از در دلسوزى و مهربانى و دوستى بياد ما بيفتد.

خلاصه اينكه نه از خويشاوندان و نه از بيگانگان دادرس و فرياد رسى نداريم.

علت اين است كه شفاعت پيامبران و فرشتگان و مؤمنان در آن روز شامل حالشان نميشود. جابر بن عبد اللَّه انصارى از پيامبر خدا روايت كرده است كه: شخص در بهشت است و از حال دوستش كه در جهنم است، سؤال مى‌كند. خداوند مى‌فرمايد: دوستش‌