نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 18 صفحه : 239
(فَما كانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ
مِنْ دُونِ اللَّهِ): جز خداوند كسى نبود كه قارون را يارى كند
و از عذاب نجاتش دهد.
(وَ ما كانَ مِنَ المُنْتَصِرِينَ): و
خود او هم نميتوانست خويشتن را كمك و از خود دفاع كند.
(وَ أَصْبَحَ الَّذِينَ تَمَنَّوْا مَكانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ
وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ): آنها كه وقتى تجملات و شكوه ظاهرى قارون را ميديدند، آرزو ميكردند
كه به جاى او بودند و همچون او از آن همه نعمت و زر و زيور بهرهمند بودند، اكنون
چنين مىگويند: دريغا! گويا خداوند براى هر كه بخواهد روزى را گسترش ميدهد و نسبت
بهر كه بخواهد تنگ مىگيرد. در حقيقت، آنها از گفته خود پشيمان شده، بخطاى خود
اعتراف ميكردند.
سيبويه مىگويد: كلمه «وى» مستقل است. اين كلمه را انسان هنگامى بكار
مىبرد كه به خطاهاى خود پى برده باشد. فراء گويد: اصل اين كلمه «ويلك» است كه لام
آن حذف شده است و «ان» مفتوحه در محل نصب است به فعل مقدر، مثل اين كه گفته شده
است: «اعلم ان اللَّه يبسط الرزق ...» وى گويد: شنيدم اعرابى به زنش گفت:
«اين ابنك ويلك» (واى بر تو! پسرت كجاست؟) زن جواب داد: «ويك انه
وراء البيت» يعنى: او را در پشت خانه نمىبينى؟
كسايى گويد: اين كلمه به معنى «ذلك» است. ابن عباس هم اين معنى را
پذيرفته است. يعنى: آنها گفتند: خداوند روزى هر كه را بخواهد توسعه ميدهد و اين
بخاطر مقام و منزلت او نيست و روزى هر كه را بخواهد كم ميدهد و اين هم به خاطر
خوارى و مذلت او در پيشگاه خداوند نيست.
قتاده و مجاهد گويند: «ويكأن» يعنى: «الم تعلم» (آيا ندانستى؟)( لَوْ لا أَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا لَخَسَفَ بِنا): آنهايى كه پس از قارون بجاى مانده بودند، گفتند: خداوند بر ما منت
گذاشت و نعمتهاى قارون را بما نداد و گرنه امروز ما را هم به زمين فرو مىبرد.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 18 صفحه : 239