(وَ إِنَّهُ لَهُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ‌): قرآن براى مردم مؤمن، وسيله هدايت است و نعمت.

(إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ بِحُكْمِهِ‌): خداوند در روز قيامت ميان كسانى كه در باره دينش اختلاف داشته‌اند، حكم ميكند.

مقصود اين است كه حكم مخصوص خداست و حكم غير او نافذ نيست و حق هر كسى را به او ميدهد. بعلاوه به مظلوم وعده ميدهد كه داد او را از ظالم مى‌گيرد.

(وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ‌): او بر هر چه بخواهد قادر است و حق و باطل را مى- شناسد و هر كسى را مطابق عملش پاداش ميدهد.

اين آيه تسليتى است براى كسانى كه در امور دينى مخالفت شده‌اند. مطابق اين آيه، سرانجام خداوند ميان آنها حكم خواهد كرد.

(فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ‌): بخدا توكل كن كه تو بر حقيقت واضح و آشكار هستى و كسى كه بر حق است بيشتر شايسته توكل است تا كسى كه بر باطل است.

اين خطاب اگر چه به پيامبر است، ولى مقصود ساير مؤمنين است‌[1].

اكنون كافران را تشبيه بمردگان كرده، مى‌فرمايد:

(إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌ وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ‌): كافران هم مثل مردگان كه وسيله ادراك ندارند و مثل كران كه گوش شنوا ندارند، موعظه‌هاى پيامبر را نمى‌شنوند و مورد تأمل قرار نميدهند. در عين حال آدم كر اگر بايستد و توجه كند، ميشود چيزى به او فهمانيد. ولى آدم كرى كه روى گردان باشد و فرار

[1]- نه اينكه خطاب فقط به مؤمنين باشد و از پيغمبر6 توكل نخواهند- بلكه بعكس در درجه اول انتظار عاليترين و شايسته‌ترين نوع توكل از شخص پيامبر است. مردم مؤمن نيز از آنجا كه در تكاليف با پيامبر خدا اشتراك دارند- جز در موارد خاصى- بايد اهل توكل باشند و از اين خصلت عالى بى‌بهره نباشند. بديهى است كه توكل هم مراتب شديد و ضعيف دارد و هر كس ايمانش كاملتر است توكلش بيشتر است.