فرمود: واى بر تو، سؤالت دشوار است. مگر اين آيه را نخوانده‌اى؟(لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتا)( وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلى‌ بَعْضٍ) (اگر در آسمانها و زمين خدايانى بودند، فاسد مى‌شدند و برخى بر برخى برترى مى‌جستند: انبياء 22). در اين آيه خداوند چيزى را وصف كرده كه نبوده و نيست و كيفيت وجود آن را نشان داده است. همچنين قول اشقياء را حكايت مى‌كند:(رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها) و مى‌فرمايد:(وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ) پس به كيفيت وجود آنچه نبوده و نيست عالم است و ميداند كه اگر پديد مى‌آمد چگونه پديد مى‌آمد؟ او شنوا، بينا، آگاه و داناست.

(وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى‌ يَوْمِ يُبْعَثُونَ‌): در پيش روى آنها عالمى است كه ميان مرگ و قيامت فاصله است. برخى گويند: يعنى برزخى است كه ميان ايشان و بازگشت بدنيا فاصله است. برخى گويند: يعنى برزخى است كه ميان ايشان و بازگشت بدنيا فاصله است. برخى گويند: برزخ مهلتى است كه تا قيامت بمردگان داده ميشود و عبارت است از عالم قبر. على بن عيسى مى‌گويد: برزخ فاصله ميان دو چيز است.

از اين آيه بر مى‌آيد كه هيچكس نميميرد مگر اينكه مقام و منزلت خود را در پيشگاه خداوند- اضطراراً- بشناسد و بداند كه اهل ثواب است يا عقاب. (از جبائى)[1]

[1] مناسب است كه در اينجا بپاره‌اى از روايات اشاره شود:

امام صادق( ع) فرمود: هر كس قيراطى از زكات را منع كند، نه مؤمن است و نه مسلمان، آيه:(رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ) در باره همين است.

البته منظور از روايت، انطباق آيه است بر مانع زكات، نه اينكه آيه در باره مانع زكات نازل شده است.

در تفسير قمى آمده است كه: مراد از برزخ ثواب و عقابى است كه بين دنيا و آخرت نصيب انسان ميشود.

امام صادق( ع) فرمود:

« و اللَّه ما اخاف عليكم الا البرزخ و اما اذا صار الامر الينا فنحن اولى بكم»

بخدا از عالم برزخ شما مى‌ترسم. اما هنگامى كه كار بدست ما افتاد، ما به شما اولى‌تريم.

على بن الحسين( ع) فرمود:

« ان القبر اما روضة من رياض الجنة او حفرة من حفر النار»

عالم قبر يا باغى از باغهاى بهشت است يا گودالى از گودالهاى جهنم است.( ر ك: علامه طباطبائى، الميزان ج 15، تهران، دار الكتب الاسلامية 1386 ص 79، 80)