كلبى گويد: اين حقيقت را اصحاب رسول 6 بعد از رحلتش مشاهده كردند.

در روايت است كه پيامبر خدا در حجة الوداع، در سرزمين منى فرمود: پس از من كافر نشويد و بروى يكديگر شمشير نكشيد و يكديگر را نكشيد. بخدا قسم اگر اينكار بكنيد، مرا در ميان سپاهى خواهيد ديد كه با شما مى‌جنگند. آن گاه از جانب چپ متوجه عقب گرديد و بعد صورت خود را برگردانيد و فرمود: يا اينكه على ...[1] آن گاه اين آيه نازل شد:(قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي ...) آن گاه پيامبر مأمور به صبر شد تا وقت عذاب فرا رسد.

(ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ): بدى بدكاران را به عفو و چشمپوشى دفع كن.

اين دستور مربوط به آن وقتى است كه هنوز فرمان جنگ صادر نشده بود.

برخى گويند: يعنى سخنان باطل ايشان را بوسيله دليلهاى روشن و قابل قبولتر، دفع كن.

(نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَصِفُونَ‌): ما بگفتارهاى شرك آميز آنها داناتريم و آنها را بحسب استحقاقشان كيفر ميدهيم.

(وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ‌): اى محمد، بگو خدايا از وسوسه- هاى شيطان‌ها بتو پناه مى‌برم. يعنى از دعوت و اغواء و بديهاى آنها.

(وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ‌): و خدايا پناه مى‌برم بتو از اينكه آنها بمن نزديك شوند و مرا از طاعت تو باز دارند. برخى گويند: منظور اين است كه در حال نماز و در حال قرائت قرآن نزديك نشوند. لكن بعضى گفته‌اند: منظور در همه حالات است.

اكنون برميگردد به اين مطلب مشركين كه مى‌گفتند: آيا وقتى كه مرديم و

[1]- يعنى اگر من در ميان آن سپاه نباشم، على در ميان آنها بجاى من هست.

ظاهر اين است كه اين آيه ارتباطى به سال آخر عمر پيامبر خدا ندارد و مربوط به اختلافات بعد از پيامبر نيست. بلكه بمنظور تسلى خاطر پيامبر است كه بالآخره عذاب بدر بر دشمنان نازل مى‌شود و آنها كيفر اعمال و تبهكاريهاى خود را در آن روز خواهند ديد و ما هم بر آن وعده‌اى كه داده‌ايم قدرت داريم و سرانجام آن را انجام خواهيم داد.