سخن مى‌گويند.[1] برخى مى‌گويند: اينكه مى‌گويد: دلهايى كه در سينه‌هايند، براى اين است اشتباه بقلب نخل نشود. هم چنان كه در(يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ) براى اين است كه گاهى سخن بغير زبان است.

مقصود اين است كه: چشمها اگر چه كور باشند، در حقيقت كور نيستند به شرطى كه صاحبان چشم‌هاى كور عارف به حق باشند. اما كورى دل كورى حقيقى است كه انسان را به انكار توحيد وادار ميكند.

(وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذابِ‌): از تو مى‌خواهند كه عذاب را بر آنها نازل كنى.

(وَ لَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ‌): اما خدا وعده خود را در نازل كردن عذاب به تأخير نمى‌افكند. ابن عباس مى‌گويد: يعنى در روز بدر عذاب مى‌فرستد.

(وَ إِنَّ يَوْماً عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ‌): در باره اين آيه اقوالى است:

1- يعنى يك روز از روزهاى آخرت با هزار سال از روزهاى دنيا برابر است.

اين قول از ابن عباس وعده ديگرى است. بنا بروايت ديگر ابن عباس مى‌گفت: يك روز از روزهايى كه خداوند آسمان‌ها و زمين را در آن آفريد با هزار سال برابر است.

در روايت است كه فقرا نصف روز- كه پانصد سال است- پيش از اغنيا به بهشت مى‌روند.

[1]- امروز بر اينند كه آلت تفكر و انديشه مغز است. ولى قرآن هميشه تفكر و انديشه را بقلب نسبت ميدهد. البته متفكر حقيقى روح است. بحث در اين است كه آيا آلت تفكر چيست؟

قلب يا مغز؟

بعضى از دانشمندان جديد به اين نكته توجه كرده‌اند كه قلب بر مغز تقدم دارد و در حقيقت فرمانده مغز قلب است و مغز خود آلتى است در دست مغز. بدون اينكه در باره صحت گفته قرآن ترديدى كنيم، بايد منتظر باشيم تا علم پرده از روى اين حقيقت برگيرد و يكى ديگر از معجزات علمى قرآن روشن گردد.

فعلا مى‌توان گفت: مسلم است كه اگر قلب لحظه‌اى از فرستادن خون به اعضاء خوددارى كند، انسان با همه خصوصياتش و با همه افكار و عواطفش، از بين مى‌رود. در حالى كه اگر مغز از كار بيفتد، مرگ حتمى و مسلم نيست. آيا مى‌توان بحكم همين قاعده، تقدم قلب را بر مغز قبول كرد و تفكر مغز را هم عملى دانست كه زير فرمان و بيارى قلب صورت مى‌گيرد؟