پرسش 1:

ممكن است گفته شود: عيسى و فرشتگان هم بعنوان بت پرستيده شده‌اند.

پس آنها هم سنگريزه جهنم هستند؟! پاسخ:

آيه شامل آنها نميشود. زيرا «ما» براى عاقل است. علاوه بر اين خطاب به اهل مكه است و آنها بت بيجان مى‌پرستيدند.

پرسش 2:

چه فايده‌اى براى ريختن بتهاى بيجان به جهنم تصور مى‌شود.

پاسخ:

اين كار براى اين است كه مشركين از مشاهده سوخته شدن آنها بيشتر حسرت بخورند و رنج بكشند و ممكن است كه بمنظور توبيخ آنها باشد.

برخى گويند: منظور از(وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ) شياطين است كه مشركين را به پرستش غير خدا دعوت كرده و اطاعت شده‌اند. چنان كه ابراهيم فرمود:(يا أَبَتِ لا تَعْبُدِ الشَّيْطانَ) (مريم 44) پدر، شيطان را پرستش نكن.

(أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ‌): خطاب به كفار است. يعنى شما داخل جهنم مى‌شويد.

برخى گويند: «لها» يعنى «اليها» مثل:(بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحى‌ لَها) به معنى «اليها» (زلزال 5).

(لَوْ كانَ هؤُلاءِ آلِهَةً ما وَرَدُوها): اگر اين بتها و شيطانها خدا بودند، وارد آتش نميشدند.

(وَ كُلٌّ فِيها خالِدُونَ‌): همه آنها بطور دائم در آتش خواهند بود.

(لَهُمْ فِيها زَفِيرٌ وَ هُمْ فِيها لا يَسْمَعُونَ‌): آنها بر اثر شدت سوزش در آتش جهنم نعره و فرياد مى‌زنند و هيچ صدايى كه آنها را خوشحال كند و براى آنها سودمند باشد، نمى‌شنوند. تنها صداى ناله گرفتار شدگان در عذاب بگوششان ميخورد و تنها صداى فرشتگان عذاب و صداهاى ناگوار مى‌شنوند.