لغت:

رواسى: كوه‌ها.

ميد: اضطراب و سرگردانى.

فج: راه گشاده ميان دو كوه. جمع فجاج.

فلك: هر چيز گردنده‌اى.

سباحة: حركت كردن و شناور بودن.

اعراب:

(أَنْ تَمِيدَ): در محل نصب و مفعول له يعنى: «كراهة ان تميد بكم.» سبلا: بدل از فجاج.

(كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ‌): جمله حاليه.

(أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ‌): جمله شرط و جزا.

فتنه: مفعول له يا مصدر در محل حال يا مفعول مطلق.

مقصود:

اكنون خداوند به كمال قدرت و شمول نعمت خود اشاره كرده، مى‌فرمايد:

(وَ جَعَلْنا فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ‌): در زمين كوه‌هاى استوارى قرار داديم كه آنها را از حركت و اضطراب نگاه دارد.

(وَ جَعَلْنا فِيها فِجاجاً سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ‌): و در كوه‌ها راه‌هاى گشاده‌اى قرار داديم كه شما هدايت شويد و اگر اين راه‌ها نبودند، مسافرتها براى شما دشوار و غير ممكن بود و نميتوانستيد به شهرها و كشورهاى دور دست از راه زمين سفر كنيد.

ممكن است منظور هدايت براه دين باشد.

(وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً): آسمان را بالاى سر مخلوقات برافراشتيم.

اين آسمان سقفى است محفوظ كه بوسيله شهابها از ورود شيطانها به آن يا از سقوط بر زمين محفوظ است.

برخى گويند: يعنى آسمان از دست اندازى و تخريب و تهاجم مردم‌