نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 82
(فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا
لَهُمْ): مشركين، خدايان خود را بكمك ميخوانند، اما
پاسخى نمىشنوند و از آنها كمكى دريافت نمىكنند.
(وَ جَعَلْنا بَيْنَهُمْ مَوْبِقاً):
مجاهد و قتاده گويند: يعنى ميان مؤمنين و كافرين در روز قيامت وادى عميقى قرار
مىدهيم كه آنها را از يكديگر جدا سازد.
ابن اعرابى گويد: يعنى ميان بت پرستان و معبودهاى آنها فاصلهاى قرار
مىدهيم، فرشتگان و مسيح را كه معبود خود ميدانستند، داخل بهشت و آنها را داخل
جهنم مىكنيم.
فراء گويد: يعنى پيوندها و روابط دنيوى آنها را در آخرت، هلاك آنها
قرار مىدهيم.
از قتاده و ابن عباس نيز همين طور روايت شده است.
بنا بر اين قول، «بين» به معناى تواصل است يعنى دوستىها و مراودات
آنها در راه كفر، در آخرت وسيله هلاكشان ميشود.
حسن گويد: موبق به معناى عداوت است. يعنى در ميان ايشان عداوتى هلاك
كننده قرار مىدهيم.
از انس بن مالك روايت شده است كه: «موبق» نام واديى است در جهنم كه
پر از چرك و خون است.
نظم آيات:
وجه اتصال( ما أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّماواتِ
...) به سابق اين است كه دليل و برهان سابق را براى بر انداختن شبهه،
تقويت مىكند. اين جمله، بمنزله اين است كه گفته شود: شما به پيروى شيطان و اولادش
روى آوردهايد و امر خدا را ترك كردهايد، در حالى كه دلايل بسيارى بطلان اين روش
را ثابت مىكنند. اگر من در آفرينش آسمانها و زمين، از آنها كمك خواسته بودم، شما
بيشتر و بهتر از اين، از آنها پيروى نميكرديد.
برخى گويند: منظور خداوند اين است كه او در آفرينش موجودات، شريكى
ندارد. پس سزاوار نيست كه ديگرى را شريك او سازند يا ديگرى را بخدايى بخوانند.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 82