نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 137
مقصود مقدورات و حكمت و عجايب خداوند است.
برخى گويند: مقصود، معانى و فوايد كلمات خدا يعنى قرآن و ديگر كتب آسمانى است. منظور
خود كلمات نيست، زيرا آنها ثبت شده و پايان يافته است.
مداد، آن مادهاى است كه تدريجاً مىآيد و بر صفحه نقش مىبندد. ابن
انبارى گويد: از اينجهت مداد گفته مىشود كه كاتب را امداد مىكند. به روغن چراغ
نيز مداد گفته مىشده است.
عكرمه از ابن عباس نقل كرده است كه: چون آيه(
وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا)
(اسراء 85) نازل شد، يهوديان گفتند: ما داراى تورات هستيم و در تورات، علوم بسيارى
ضبط شده است. از اينرو اين آيه نازل شد.
حسن گويد: منظور از كلمات، علم خداوند است كه قابل ادراك و احصا نيست.
نظير آيه مورد بحث، اين آيه است:(
وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ ...)
(لقمان 27).
(قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما
إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ): ابن عباس گويد:
گويد: خداوند به پيامبر خود ياد مىدهد كه در برابر مردم تواضع كند و
خود را برتر از آنها نشمارد، از اينرو به او دستور مىدهد كه بگويد: او هم مثل
ديگران بشر است، جز اينكه خداوند او را بوحى خويش مفتخر ساخته است. به او وحى شده
است كه خداوند شريك ندارد و يكتاست. پيامبر هم هر چه دارد، از خداست و از خود چيزى
ندارد.
كسانى كه به اميد پاداش خدا هستند و به قيامت معتقدند، از روى اخلاص
و براى تقرب به ذات پاكش كوشش كنند و ديگرى را- خواه بشر يا فرشته يا سنگ يا درخت-
شريكش نشمارند. برخى گويند: يعنى هر كس از كيفر خدا مىترسد. برخى گويند:
رجاء شامل بيم و اميد هر دو مىشود. چنان كه شاعر گويد:
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 137