دادند و خداوند مردم كافر را هدايت نمى‌كند. خداوند بر دلها و گوشها و چشمهاى ايشان مهر زده است و آنان در غفلت هستند. بناچار، در آخرت آنها زيانكار هستند. آن گاه، خداوند براى كسانى كه پس از گرفتارى، مهاجرت و جهاد و صبر كردند،- پس از آن گرفتارى- آمرزگار و رحيم است.

قرائت:

فتنوا: ابن عامر بفتح فاء و تاء و ديگران بضم فاء و كسر تاء خوانده‌اند.

قرائت دوم به خاطر اين است كه: آيه در باره افراد ضعيفى مثل صهيب، عمار و بلال است كه در مكه گرفتار شدند و آنها را مجبور كردند كه مرتد شوند. بعضى از آنها- مثل عمار كه بعداً مهاجرت كرد- تقيه كردند.

قرائت اول به خاطر اين است كه: آنها بر اثر اظهار تقيه، خويشتن را بفتنه افكندند، زيرا هنوز چنين رخصتى از جانب خداوند به آنها داده نشده بود. اين رخصت هنگامى به آنها داده شد كه آيه:( إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمِي أَنْفُسِهِمْ‌) ...

(إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ ...) (نساء 98) و آيه‌( مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمانِهِ ...) نازل شد.

اعراب:

(مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ‌): زجاج گويد: در محل رفع و بدل است از «الكاذبون» و مبتداء نيست.

كوفيان گويند: شرط است و جواب آن حذف شده.

(مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ): مبتداء و خبر آن‌( فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ ...)

(أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْخاسِرُونَ‌): ممكن است در محل رفع و فاعل «جرم» باشد. در اين صورت، اين فعل به معناى «وجب» است و «لا» براى رد كلام سابق است.

ممكن است به معناى «لا بد من انهم فى الآخرة ...» باشد و حرف جر حذف شده باشد.

(ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ‌): خبر «ان»(لَغَفُورٌ رَحِيمٌ) است و «ان» تكرار شده و نمونه آن در قرآن بسيار است.

آيه بعد:( ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ) نيز چنين است.