براى مردم، در اين قرآن از هر مثلى آورده‌ايم، ولى بيشتر مردم، جز انكار و مخالفت، كارى نكردند.

لغت:

ظهير: پشتيبان و ياور.

تصريف: گردانيدن چيزى به اطراف. تصريف سخن اين است كه بوسيله آن معانى مختلف، خواسته شود.

اعراب:

(إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ‌): استثناى منقطع. يعنى: «و لكن اللَّه تعالى رحمك فاثبت ذلك فى قلبك ...»[1] لا يأتون: اين فعل مرفوع است، زيرا هر گاه شرط و قسم، هر دو در كلام باشند، غلبه با قسم است و جواب براى قسم آورده مى‌شود. يعنى: «و اللَّه لا يأتون بمثله» شاعر گويد:

يعنى: اگر عبد العزيز، مثل آن را بمن باز گرداند و بدان دست يابم بخدا صرف نظر نخواهم كرد. يعنى: «و اللَّه لا اقيلها».

مقصود:

اكنون به پيامبر خود مى‌فرمايد:

(وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي‌): اى محمد، از تو در باره روح سؤال مى‌كنند. اختلاف است كه آيا مقصود از اين روح، چيست؟ اقوالى در اين باره وجود دارد:

1- ابن مسعود و ابن عباس و جماعتى گويند: آنها از روحى كه در بدن انسان است،

[1]- ممكن است استثناى متصل و مستثنى منه محذوف باشد. يعنى: اين نعمتها بتو اختصاص نيافت، مگر بخاطر رحمت پروردگارت. ممكن است استثناى متصل از جمله لا تَجِدُ لَكَ بِهِ ... باشد. يعنى: براى خويش در باره آن، جز رحمت پروردگارت، مدافعى نخواهى يافت.