ممكن است مقصود اين باشد كه: قرآن پليدى باطنى آنها را آشكار مى‌كند و پرده از روى مكرها و نيرنگهاى آنها نسبت به پيامبر برمى‌دارد و آنها را رسوا مى‌كند.

(وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَى الْإِنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَأى‌ بِجانِبِهِ‌): هنگامى كه به انسان نعمت ببخشيم، از ياد ما اعراض مى‌كند، بطورى كه گويى بدرگاه ما دعا و استغاثه نكرده است و از انجام وظائف و اداى حقوقى كه در برابر نعمتهاى ما بعهده دارد، خود را دور مى‌سازد و سپاسگزارى نمى‌كند. چنان كه از نعمت قرآن نيز اعراض مى‌كند.

مجاهد گويد: يعنى از ما دور مى‌شود، بنا بر اين، مقصود اين است كه دچار كبر و خودپسندى مى‌شود، زيرا آدم خودپسند، از مردم فاصله مى‌گيرد.

(وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ كانَ يَؤُساً): اما همين كه دچار محنت و تهيدستى شد، بى‌صبرى مى‌كند و دچار نوميدى مى‌شود. در حالى كه مؤمن، چنين نيست و همواره در اميدوارى و نشاط است، بنا بر اين، آيه مخصوص مردم غير مؤمن است، اگر چه ظاهر آن عموميت دارد.

علت اينكه بيماريها و بلاها را شر ناميده، اين است كه: اينها از نظر كافر، شرند، زيرا كافر در برابر آنها اميد پاداش و عوض ندارد و بعلاوه، طبيعت انسان از آنها متنفر است. و الا، بيماريها و بلا در حقيقت، صلاح و حكمت و نيكويند.

(قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‌ شاكِلَتِهِ‌): اى محمد، به آنها بگو: مؤمن و كافر. طبق طبيعت و خوى و منش خود رفتار مى‌كنند. اين معنى از ابن عباس است. فراء و زجاج گويند:

يعنى هر كسى طبق روش و عادت خود، رفتار مى‌كند. جبائى گويد: يعنى هر كسى كارى مى‌كند كه به نظرش پسنديده‌تر و با حق همانندتر است. از اين جهت است كه مى‌فرمايد:

(فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى‌ سَبِيلًا): ولى خداوند داناتر است كه كداميك اهل هدايت و كداميك، گرفتار گمراهى است. برخى گويند: يعنى خدا بهتر مى‌داند كه كى براه بهتر و نيكوتر است.

برخى از ارباب ادب گويند: اين آيه، اميدوار كننده‌ترين آيات قرآنى است، زيرا آنچه بكرم او لا يقتر است، عفو است، بنا بر اين مردم را عفو مى‌كند.