رنگهاى مختلف، خارج ميشود، زيرا عسل گاهى كاملا سفيد و گاهى زرد و گاهى سرخ است، علت اين است كه زنبور عسل از گلها و گياه‌هاى رنگارنگ، استفاده مى‌كند، از اينرو عسلى كه توليد ميكند، برنگهاى مختلف است. بايد دانست كه عسل از دهان زنبور خارج ميشود و شبيه آب دهان انسان است. علت اينكه: خداوند مى‌فرمايد عسل از شكم زنبور خارج ميشود، اين است كه تصور نشود، فقط از دهان اوست و بشكم او ارتباطى ندارد.

(فِيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ‌): قتاده گويد: يعنى عسل داروى دردهاى مردم است. ابن مسعود مى‌گفت: دو چيز شفاى دردهاست: قرآن و عسل، آنها را ترك نكنيد. سدى و حسن گويند: مقصود اين است كه عسل شفاى دردهايى است كه بتوان براى معالجه آنها از آن استفاده كرد.

مجاهد گويد: ضمير به قرآن برمى‌گردد. يعنى: از آنجا كه در قرآن احكام حلال و حرام بيان شده است، مردم مى‌توانند از آن شفا گيرند.

تفسير اول از بيشتر مفسران است. و همان، اقوى است، زيرا نامى از قرآن بميان نيامده است.

در زنبور عسل و خود عسل، دلايل عبرت آموز بسيارى است: يكى اينكه عسل از اين زنبور توليد ميشود، ديگر اينكه شفا از محلى است كه زنبور نيش مى‌زند، يعنى از دهانش. ديگر اينكه: در زنبور بدايع و عجايب بسيارى است. عجيبتر از همه اينكه براى هر گروهى پادشاهى است كه بايد آنها را رهبرى و زمامدارى كند و هر گاه پادشاه از ميان برود، نظام زندگى آنها متلاشى و پراكنده ميشوند. امير المؤمنين (ع) فرمود:

انا يعسوب المؤمنين‌

يعنى: منم پادشاه و نظم دهنده مؤمنان.

(إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ‌): در آنچه ذكر كرديم براى مردمى كه فكر كنند، دلالت روشنى است.

اكنون در باره آفرينش و از نيستى بهستى آوردن ما سخن مى‌گويد:

(وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ‌): خداوند شما را آفريد و انواع نعمتهاى دينى و دنيوى را در