(قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ): اى محمد، به آنها بگو: خداوند هر كه را بخواهد بر اثر بدرفتارى و گنهكاريش از راه بهشت منحرف و گمراه ميسازد. ما سابقاً در باره صور مختلف هدايت و اضلال، گفتگو كرده‌ايم و تكرار آن لزومى ندارد.

(وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنابَ‌): و كسانى را كه بسوى خدا بازگشت كنند و از در طاعت، وارد شوند، بسوى خود هدايت مى‌كند.

(الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ‌): آنان كه به يكتايى خداوند و صفاتش و نبوت پيامبرش اعتراف مى‌كنند و آنچه از جانب خداوند نازل شده، پذيرا ميشوند و در دلهايشان بياد خدا آرامش يافته، بدان انس مى‌گيرند.

ذكر يعنى حاصل شدن معنى براى نفس. گاهى به علم و قولى كه معنى را در برابر چشم باطن آشكار ميسازد، ذكر گفته ميشود. در اينجا خداوند متعال مؤمن را اينطور وصف مى‌كند و در جاى ديگر (انفال، 2) مؤمن را وصف مى‌كند به اينكه: هر گاه ياد خدا شود، دلش ترسان ميشود.

در اينجا منظور اين است كه با توجه به پاداش و نعمتهاى به حد و حصر الهى آرامش خاطر پيدا مى‌كند و در آنجا منظور اين است كه كه با توجه به كيفر و انتقام پروردگار، خائف و پريشان خاطر مى‌گردد.

(أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‌): در اينجا خداوند متعال، بندگان خود را تشويق مى‌كند كه دلهاى خود را با توجه به توجه به نعمتها و پاداش او تسكين دهند و آرامش بخشند، زيرا وعده خداوند، حتمى است و هيچ چيز براى آرامش دلهاى مضطرب، بهتر از نويدهاى صادق نيست.

در صورتى كه‌(الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ) را مبتدا و(الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ) را بدل و(طُوبى‌ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ) را خبر بدانيم، جمله مورد بحث- جمله معترضه خواهد بود. و هر گاه جمله اول را در محل نصب، بدانيم- چنان كه گذشت- جمله دوم مبتدا و جمله سوم خبر خواهد بود.

(الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى‌ لَهُمْ‌): آنان كه به خدا ايمان دارند