نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 270
كه همه اشياء بر اثر نيازى كه به آفريدگار
توانا و مدبر خود دارند، در برابر او خضوع مىكنند، زيرا اگر نازى كند، تمام
قالبها فروريزند و نابود شوند، بنا بر اين همه موجودات، همچون انسانها در برابرش
ساجد و خاضعند.
(وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ
دابَّةٍ): همه موجوداتى كه در آسمانها هستند و همه موجوداتى كه در زمين
هستند، در پيشگاه خداوند سجده مىكنند.
مقصود از(مِنْ دابَّةٍ)
موجودات زمين است كه بر روى زمين جنبش و آمد و شد دارند.
(وَ الْمَلائِكَةُ): همچنين فرشتگان نيز در
برابر عظمت خداوند سجده مىكنند و او را مىپرستند. فرشتگان را جداگانه ياد
مىكند: تا مقام آنها را تجليل كند. ديگر اينكه اسم «دابة» بر موجوداتى اطلاق
مىشود كه جنبش و آمد و شد دارند. لكن فرشتگان داراى بال هستند و پرواز مىكنند.
(وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ): و
فرشتگان از عبادت خداوند سرباز نمىزنند و تكبر نمىكنند. اين جمله، صفت فرشتگان
است، زيرا بدنبال آن مىفرمايد:
(يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ يَفْعَلُونَ ما
يُؤْمَرُونَ): آنها از خداى بالاى سر خود مىترسند و امر او را اجرا مىكنند. علت
اينكه:(مِنْ فَوْقِهِمْ) گويد: دو وجه است: 1- مقصود
اين است كه از كيفر خدا مىترسند و بيشتر، كيفر از بالاى سر نازل مىشود 2- خداوند
بصفت برترى و ما فوق بودن، متصف و داراى قدرت و كمال است، بنا بر اين تعبير مذكور
نيكو است، تا دلالت كند بر اينكه قدرت او ما فوق قدرتهاست. قولى كه بروايت مجاهد
از ابن عباس نقل شده، نيز بهمين معنى نظر دارد، زيرا او مىگويد: فرشتگان از جلال
و جبروت خداوند ترسناكند. زجاج نيز همين معنى را برگزيده، گويد: آنها مثل كسى كه
بحال تعظيم و تجليل در آمده، از خداوند مىترسند. چنان كه مىفرمايد:(وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ)
(انعام 18: خداوند بر سربندگان قدرت و غلبه دارد) فرعون نيز از جمله(إِنَّا فَوْقَهُمْ قاهِرُونَ)
(اعراف 127) همين معنى را اراده مىكرد. برخى گويند:(مِنْ فَوْقِهِمْ) صفت ملائكه است. يعنى فرشتگانى كه بالاى سر انسان و ديگر موجودات
زمين هستند، با همه مرتبه بلندى كه دارند، از خدا مىترسند، بنا بر اين آنهايى كه
مقام پايينترى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 270