نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 228
نطفه، همين كه بصورت انسانى كامل در آمد، با
خويشتن بخصومت پرداخت و از «ما فى الضمير» خود پرده برداشت. بدين ترتيب خداوند
متعال پستترين و عاليترين مراحل خلقت آدمى را بيان مىكند، تا بر كمال و قدرت خود
استدلال كند.
ابن عباس و حسن گويند: يعنى انسان، موجودى است كه بوسيله باطل بجدال
مىپردازد و خصومت او آشكار است، بنا بر اين، مقصود اين است كه خداوند انسان را
آفريد و به او قدرت بخشيد و او بخصومت پرداخت. ضمناً آيه، متضمن كنايهاى است به
انسان كه: نعمت خداوند را تضييع مىكند. در آيه بعد، در باره يكى ديگر از نعمتهاى
خود مىفرمايد:
(وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها): و چارپايان را نيز
از منى آفريد. چنان كه مىفرمايد:(وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ
دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ) (نور 45: خداوند هر جنبندهاى را از آب
آفريد) كلمه انعام، بيشتر در مورد گوسفندان بكار مىرود ولى شامل گاو و شتر نيز
مىشود.
(لَكُمْ فِيها دِفْءٌ): ابن عباس و مجاهد گويند:
يعنى از آنها لباس تهيه مىكنيد.
حسن گويد: يعنى هر چه كه از پشم و كرك و موى آنها تهيه كنند و براى
جلوگيرى از سرما بپوشند، بنا بر اين شامل گليم و لحاف و لباس و ... مىشود. زجاج
گويد: خداوند بيان مىكند كه در چارپايان چيزهايى است كه ما را گرم مىكند، نه
چيزهايى كه جلو سرما را بگيرد. بديهى است كه اين بيان جامعتر است، زيرا چيزى كه
براى پوشش بدن بكار مىرود، هم مانع سرما مىشود، هم مانع گرما. نظير آن(سَرابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ)
(نحل 81: پيراهنهايى كه شما را از گرما نگهدارد) مقصود اين نيست كه فقط از سرما
نگهدارد، بلكه هم از سرما و هم از گرما.
حسن و جماعتى گويند: يعنى چارپايان را بخاطر منافع شما آفريد. آن
گاه، جمله ديگرى را آغاز كرده: گويد، در چارپايان وسيله گرمى و حرارت است.
(وَ مَنافِعُ): چارپايان منافع ديگرى هم
دارند، مثل باركشى، سوارى، شخم زمين، آبكشى و توليد نسل.
(وَ مِنْها تَأْكُلُونَ): همچنين شما از گوشت
آنها نيز استفاده مىكنيد.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 228