نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 178
سخن فلانى و رفتارش «موزون» است، يعنى از
افراط و تفريط بركنار است. از همين جهت است كه: مفسران قرآن كلمه(الْمَوازِينَ) (انبيا 47) را در قرآن كريم به معناى تعديل
و مساوات ميان ثواب و عقاب، دانستهاند.
(وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ):
ابن عباس و حسن گويند: يعنى در روى زمين براى شما گياهان و درختان رويانديم تا
وسيله معاش شما باشند. برخى گويند: مقصود از «معايش» خوردنيها و نوشيدنيهاست كه
زندگى مردم به آنها بستگى دارد. برخى گويند: مقصود تصرف در اسباب روزى است در مدت
حيات.
(وَ مَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرازِقِينَ): و
همچنين كسانى كه شما رازق آنها نيستيد، از قبيل بردگان و حيوانات، كه روزى آنها
بدست خداست. معناى اين جمله، بر حسب آنچه در بحث «اعراب» گفتيم، اختلاف، پيدا
مىكند. علت اينكه «مَن» آورده، نه «ما» اين است كه: جانب عاقلان، را ترجيح داده
است. بنا بر اينكه: «مَن» عطف بر «معايش» باشد، يعنى: در روى زمين، معيشتها و
كسانى كه رازق آنها نيستيد، براى شما قرار داديم. و بنا بر اينكه: عطف بر «لكم»
باشد، يعنى: براى شما و كسانى كه رازق آنها نيستيد، معيشتها قرار داديم. در مورد
احتمال سوم نيز، بايد توجه داشت كه: معناى آن با اول فرقى ندارد.
(وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ): هر چه از آسمان نازل شود يا در زمين برويد، خزانههايش نزد ماست و
ما مالك آن و قادر بر آن هستيم. خزانههاى خداوند، مقدورات اوست، زيرا او قادر است
كه از هر جنسى هر چه بخواهد ايجاد كند و حدّى و مرزى براى قدرتش نيست. برخى گويند:
مقصود، آب است كه گياه را مىروياند و آب، در خزانه خداوند است. حسن گويد: باران،
خزانه همه چيزهاست.
(وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ): باران را جز به اندازهاى كه مقتضاى حكمت است، نمىفرستيم.
برخى گويند: خداوند متعال، «خزانه» را استعاره از قدرت بر ايجاد
اشياء آورده و همچنين «انزال» را استعاره از ايجاد، آورده است، زيرا «انزال» در
معناى بخشش و
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 178