لكن از «ذكر» يعنى قرآن، ياد شده است. علاوه بر اين، بدنبال آن مى‌گويد: آنها بآن- يعنى قرآن- ايمان نمى‌آورند و اگر اين معنى صحيح باشد، اين آيه، مدح از كفار است كه به شرك ايمان نمى‌آورند. حال آنكه خلافى نيست كه اين آيه، در مذمت آنها نازل شده است. وانگهى اگر خداوند، شرك و كفر را در دل آنها وارد كرده باشد، ديگر نبايد آنها را مذمت كند و بآنها بگويد: «چگونه بخداوند كفر مى‌ورزيد، حال آنكه آيات خدا براى شما خوانده مى‌شود. شما كارى زشت مرتكب شديد كه نزديك است از زشتى آن آسمانها شكافته شود» (مريم 89) چگونه ممكن است اينطور عمل آنها را مورد انكار قرار دهد و از آنها بخواهد كه شرك را از دل خود خارج سازند، حال آنكه بنا بر اين قول، اين كار را خود او انجام داده است؟!( وَ قَدْ خَلَتْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ‌): روش امتهاى پيشين نيز همين بود. پيامبران آنها را بسوى كتاب خدا دعوت مى‌كردند و آنها ايمان نمى‌آوردند. ابو مسلم گويد: يعنى پيشينيان بر كفر خود اصرار مى‌ورزيدند و از پيامبران مى‌خواستند كه آياتى بر آنها نازل كنند.

خداوند هم آنها را گرفتار عذاب مى‌ساخت. ابن عباس گويد: يعنى همانطورى كه اينها ترا تكذيب مى‌كنند، پيشينيان نيز پيامبران خود را تكذيب مى‌كردند. سپس مى‌فرمايد:

(وَ لَوْ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً مِنَ السَّماءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ‌): اين مطلب، در پاسخ خواهش آنهاست كه از پيامبران آيه و نشانه‌اى مى‌خواستند. ابن عباس و قتاده گويند:

يعنى اگر درى از آسمان بگشاييم و آنها ببينند كه فرشتگان از آسمان بالا مى‌روند و پايين مى‌آيند ... حسن و جبايى و ابو مسلم گويند: يعنى اگر درى از آسمان مى‌گشوديم و اين مشركان از آن در، بالا و پايين مى‌كردند ...

(لَقالُوا إِنَّما سُكِّرَتْ أَبْصارُنا): مجاهد گويد: يعنى مى‌گفتند: چشم ما را بسته‌اند. ابن عباس و كلبى و كسايى گويند: يعنى مى‌گفتند: چشم ما را كور كرده‌اند.

برخى گويند: يعنى مى‌گفتند: چشم‌هاى ما از ديدن، عاجز شده است.

(بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ‌): بلكه محمد ما را سحر كرده است، تا نتوانيم به چشم‌