نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 133
و شكر اين نعمت را ترك كردند؟ از امام صادق
(ع) روايت شده است كه: بخدا ما نعمت الهى هستيم كه خداوند به بندگان خود انعام
كرده است و بوسيله ما مردم رستگار مىشوند. اين روايت را على بن ابراهيم در تفسير
خود آورده است. احتمال ديگر در باره معناى آيه اين است كه: مقصود همه نعمتها باشد
و مردم بجاى اينكه شكر نعمتها را بجاى آورند، كفران نعمت مىكنند. در اينكه مقصود
چه كسانى هستند، اختلاف است. از على (ع) و ابن عباس و سعيد بن جبير و ضحاك و مجاهد
روايت شده كه:
منظور كفار قريش است كه پيامبر را تكذيب و خود را براى جنگ و دشمنى
با او آماده كردند. از على (ع) در اين باره سؤال كردند. فرمود: فاجرترين قريش: بنى
اميه و بنى مغيره، منظور است. بنى اميه را خداوند تا وقتى معين مهلت داده و بنى مغيره
را در روز جنگ بدر، بدست شما منكوب ساخته است. برخى گويند: منظور جبلة ابن ايهم و
تابعان اوست كه به روميان پيوستند.
(وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ): و
قوم خود را در جنگ بدر به خانه هلاك فرستادند. برخى گويند: يعنى قوم خود را به
مخالفت با پيامبر دعوت و آنها را در آتش جهنم سرنگون كردند.
خانه هلاك، جهنم است كه چه بد خانهاى است!(
وَ جَعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً): اين مردم ناسپاس، براى
خدا، در عبادت، شريك قرار دادند و اين علاوه بر كفر و ناسپاسى ايشان بود.
(لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِهِ):
تا سر انجام بگمراهى گرفتار شوند. اين «لام» براى عاقبت است نه غرض، زيرا غرض آنها
از پرستش بتها هلاك شدن و گمراهى نبود. و اگر قرائت فعل بضم ياء باشد، يعنى: براى
اينكه مردم را از راه خدا گمراه كنند. سپس به پيامبرش فرمود:
(قُلْ تَمَتَّعُوا فَإِنَّ مَصِيرَكُمْ إِلَى النَّارِ): به اين كفار بگو: از آنچه مىخواهيد و مىپسنديد، لذت ببريد كه سر
انجام كار شما جهنم خواهد بود. اگر چه در اينجا امر كرده است كه لذت برند و منتفع
شوند، لكن مقصود، تهديد آنهاست.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 133