نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 127
(تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ):
ابن عباس گويد: يعنى اين درخت، در هر شش ماه، يك بار ميوه مىدهد. از امام باقر
(ع) نيز چنين روايت شده است. حسن و سعيد بن جبير گويند: مقصود اين است كه در
تابستان از خورماى آن و در زمستان از طلع آن استفاده مىشود و از وقتى كه خورماى
نخل را مىچينند تا زمانى كه دوباره بارور مىشود، شش ماه طول مىكشد.
مجاهد و عكرمه گويند: مقصود از «كل حين» هر سال است، زيرا درخت سالى
يك مرتبه، ثمر مىدهد. سعيد بن مسيب گويد: مقصود هر دو ماه است. زيرا از وقتى كه
نخل بارور مىشود تا موقعى كه خورماى آن قابل چيدن مىشود، دو ماه طول مىكشد.
و بقولى: علت اين است كه از وقت چيدن خورما تا بارور شدن درخت، دو
ماه طول مىكشد. ربيع بن انس گويد: «كل حين» يعنى هر صبح و شام. از ابن عباس نيز
چنين روايت شده است. برخى گويند: يعنى همه وقت، زيرا ثمر نخل همواره موجود و قابل
استفاده است، چه در مرحلهاى كه طلع باشد و چه در مراحل بعدى تا وقتى كه خورما
شود. مؤيد اينكه «حين» به معناى وقت است شعر نابغه است:
تناذرها الراقون من سوء سمها
تطلقه حيناً و حيناً تراجع
يعنى: از بدى سم مار، افسون كنندهها يكديگر را مىترسانيدند و مار
گزيده زمانى دردش سبك و زمانى سنگين مىشد.
برخى گويند: خداوند ايمان را به نخل تشبيه كرده است، بخاطر اينكه:
ايمان در قلب مؤمن، ثابت است، همچون نخل در زمين و علم مؤمن را نسبت
به امور آسمانى، به شاخههايى نخل كه به آسمان رفتهاند، تشبيه كرده است و كردارى
كه مؤمن از بركت ايمان انجام مىدهد و پاداشى كه همواره به او مىرسد به ثمر نخل
تشبيه كرده است كه در همه اوقات سال بصورت رطب و خورما مورد استفاده قرار مىگيرد.
(بِإِذْنِ رَبِّها): آن درخت، ميوه خود را
همواره به اذن پروردگار مىدهد. برخى گويند: مقصود از اينكه ميوه خود را همواره
باذن پروردگار مىدهد، اين است كه ائمه ما حقايق دين و احكام حلال و حرام را
همواره باذن پروردگار، براى مردم
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 127