نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 126
اين جمله در سوره يونس، بحث شده است. اكنون
خداوند متعال مثلى مىزند كه بفهم شنوندگان نزديك و آنها را در پيروى حق، تشويقى
باشد. مىفرمايد:
(أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا):
اى محمد، آيا نمىدانى كه خداوند، چه گونه مثل مىزند؟ در حقيقت، با اين مثل، مطلب
خود را بصورت تشبيه، بيان مىكند، تا در ذهن مردم بهتر اثر كند. اكنون در تفسير
اين مثل مىفرمايد:
(كَلِمَةً طَيِّبَةً): اين كلمه طيب، همان كلمه
توحيد يعنى: شهادت به يكتايى خداوند است. اين معنى از ابن عباس است. ابو على گويد:
مقصود طاعاتى است كه خداوند به آنها امر كرده است. علت اينكه: طاعات را «طيب»
ناميده، اين است كه براى صاحب خود، خير و بركت به همراه مىآورد.
(كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ): آن كلمه طيب، همچون درختى پاك و رشد كننده است كه ريشههاى آن در
زمين و شاخههاى هر ميوه آن در آسمان است. بدينترتيب، مىخواهد در رفعت و عظمت
درخت، مبالغه كند. درست است كه اصل در زمين و فرع در آسمان است، لكن هميشه فرع از
اصل مايه مىگيرد و تغذيه مىكند.
انس از پيامبر روايت كرده است كه: «درخت پاكيزه، نخل است». ابن عباس
گويد: «درختى است در بهشت». اين عقده از امام باقر (ع) روايت كرده است كه:
درخت پاكيزه، پيامبر و شاخه آن على و عنصر آن فاطمه و ميوه آن اولاد
فاطمه و شاخهها و برگهاى آن شيعيان ما هستند. سپس فرمود: هنگامى كه يكى از شيعه
ما مىميرد، برگى از آن درخت، ساقط مىشود و چون طفل شيعهاى تولد مىشود، برگى
بجاى آن برگ، سبز مىشود. از ابن عباس روايت است كه جبرئيل به پيامبر عرض كرد:
«تويى آن درخت و على است شاخه آن و فاطمه است برگ آن و حسن و حسين
ميوه آن هستند». برخى گويند: لازم نيست چنين درختى در روى زمين وجود داشته باشد.
مقصود اين است كه: كلمه طيب توحيد، همچون درختى است كه داراى چنين
صفتى باشد. برخى گويند: مقصود از كلمه طيبه، ايمان و از درخت طيب، مؤمن است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 13 صفحه : 126