بمن داده- در وقت عصيان و نافرمانيش از من باز دارد؟

(فَما تَزِيدُونَنِي غَيْرَ تَخْسِيرٍ) يعنى با اين گفتارتان كه مى‌گوييد «آيا ما را از پرستش آنچه پدرانمان مى‌پرستيده‌اند، باز ميدارى» بر من چيزى نيفزائيد جز آنكه درباره شما به زيان كارى حكم كنم، و ابن اعرابى گفته: يعنى اين سخن چيزى جز زيانكارى بر شما نيفزايد، و برخى گفته‌اند: معناى اين جمله آنست كه اگر من پيشنهاد شما را بپذيرم (و دست از دعوت خويش بر دارم) مانند كسى هستم كه بخسران و زيانكارى خود بيفزايد.

(وَ يا قَوْمِ هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً) اى مردم اين شتر خدا است كه آن را براى شما معجزه قرار داده زيرا آن را از دل سنگى بيرون آورده تا شما آن را با اين اوصاف مشاهده و ديدار كنيد و به همان گونه كه درخواست كرديد از كوه بيرون آمد. و شتر مزبور حامله بود و روزى كه نوبت آبشخور او بود همه آب قريه را ميخورد و حيوان ديگرى با او بر سر آب نمى‌آمد، و روزى كه نوبت او نبود همه مردم و حيوانات از آن آب استفاده ميكردند، و اين خود بزرگترين معجزه بود، و از اعراب لفظ «آية» حال از جمله‌(ناقَةُ اللَّهِ) است يعنى اگر در نبوت من شك و ترديد داريد اين شتر معجزه من است، و اينكه آن را به «اللَّه» خدا نسبت داد از باب شرافت آن است چنانچه گويند «بيت اللَّه».

(فَذَرُوها تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ) پس او را در حال چرا واگذاريد و اين معنى روى آن است كه جمله‌(تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ) را از نظر اعراب «حال» بگيريم و محلا منصوب بدانيم و ممكن است آن را جمله مستأنفه بگيريم و بنا بر اين معنى چنين ميشود كه آن شتر در زمين خدا ميچرد و گياه و علف ميخورد ...

(وَ لا تَمَسُّوها بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذابٌ قَرِيبٌ) و بدو آسيبى از زخم و قتل و غيره نرسانيد كه اگر چنين كرديد بعذاب زود رس خدا دچار ميگرديد.

(فَعَقَرُوها) پس يكى از آنها آن شتر را پى كرد و ديگران نيز بدان عمل‌