شرح لغات:

ضائق: بمعناى ضيق و تنگ شدن است.

كنز: مال دفينه را گويند بخاطر گرد آمدن و اجتماع آن و هر مجتمعى را عرب كنز و مكتنز گويد، و در شرع اسلام در مورد نكوهش بر هر مالى كه حق خدا از آن خارج نگردد اطلاق گردد اگر چه دفينه نباشد.

افتراء: دروغ بستن.

شأن نزول:

از ابن عباس روايت شده كه رؤساى قريش در مكه بنزد رسول خدا- 6- آمده و گفتند اى محمد اگر تو براستى پيغمبرى، كوه‌هاى مكه را براى ما بطلا مبدّل كن يا فرشتگانى همراه خود بياور كه به نبوت تو گواهى دهند، و به دنبال اين سخن آيات فوق نازل گرديد. و عياشى بسند خود از امام صادق 7 روايت كرده كه رسول خدا- 6- بعلى 7 فرمود: من از خداى خود خواستم تا ميان من و تو برادرى برقرار سازد و اينكار را كرد، و سپس در خواست كردم كه تو را وصى من گرداند و اينكار را هم انجام داد، دسته‌اى از آن مردم (كه اين سخن را از آن حضرت شنيدند) گفتند: بخدا يك من خرما كه در ميان انبانى پوسيده باشد نزد ما محبوبتر است از آنچه محمد از خدا خواسته! چرا سلطنت و قدرتى از خدا نخواست كه بر دشمنانش نيرو گيرد، يا گنجى درخواست نكرد كه از فقر نجاتش دهد؟ و بدنبال اين سخن آيات فوق نازل گرديد.

تفسير:

خداى سبحان در اين آيات پيغمبر خود را به استقامت و ثبات در مقابل دشمنان مأمور ساخته و دستور احتجاج با آنها را بوى ميدهد.

(فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ) و شايد تو برخى از قرآن را واگذارى و از آياتى كه در آنها دشنام خدايان آنها است دست باز دارى و بايشان تبليغ نكنى، بخاطر آنكه از مخالفت و شرّ آنان ميترسى.