نعماء: نعمت بخشى بنعمتى كه اثر آن در روى صاحب نعمت ظاهر گردد. و ضراء مقابل آن است.

فرح و سرور: نظير يكديگرند در معنى، و بمعناى گشايش دل است بوسيله چيزى لذت بخش.

فخور: بكسى گويند كه بسيار فخر و مباهات كند، و اين لفظ در نكوهش استعمال شود زيرا بمعناى تكبر كردن بر كسى است كه تكبر بر او جايز نيست.

تفسير:

خداى سبحان در اين آيات حال كفران كردن انسان را در مقابل نعمتهاى او بيان فرموده چنين گويد:

(وَ لَئِنْ أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً) و اگر نعمت سلامتى و وسعت در مال و فرزند و ساير نعمتهاى دنيايى ديگر را بر انسان ارزانى داريم.

(ثُمَّ نَزَعْناها مِنْهُ) سپس بر طبق مصلحتى كه ما ميدانيم آن نعمت را از وى برگيريم.

(إِنَّهُ لَيَؤُسٌ كَفُورٌ) او كه عادتش بر نوميدى و كفران نعمت است نوميد و كفران پيشه گردد، و منظور كافرانى هستند كه نسبت بخداى حكيم جاهل و نادان هستند و نميدانند كه او نعمتى را به بنده‌اش نميدهد و از وى باز نگيرد جز از روى مصلحت و حكمت.

(وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ نَعْماءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ) و اگر پس از بلائى كه باو رسيده است نعمتى را بر وى ارزانى داشته و بدهيم.

(لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئاتُ عَنِّي) در هنگام فرود آمدن نعمت اظهار كند كه آنچه موجب ناراحتى و تنفر طبع من بود بر طرف گرديد و ديگر بسراغ من نخواهد آمد، و منظور از «سيئات» در اينجا سختيها و دردها و بيماريها است، و با اين سخن ديگر شكر خداى را بجا نياورد و سپاسگزارى نكند.

(إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ) براستى كه وى شادمان گشته و بمردم فخر و مباهات كند،