نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 12 صفحه : 112
(وَ رَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً)
برخى گفتهاند: منظور از روزى نيكو در اينجا مقام نبوت است. و حسن گفته: معناى اين
جمله آن است كه خداوند مرا بدين خود هدايت كرده و روزى خود را بر من وسيع گردانده،
چون مال زيادى داشت. و برخى گفتهاند: هر نعمتى كه از طرف خداى سبحان بانسان برسد
همان روزى وسيع است.
و در اينجا جملهاى در تقدير است كه از نظر ادبى جواب استفهام است و
آن اين است كه «آيا با چنين نعمتهايى كه خدا بمن داده از عبادت و پرستش او رو
بگردانم ...» و اين جملهاى است كه از مضمون كلام معلوم گردد و جملههاى بالا بر
آن دلالت دارد.
(وَ ما أُرِيدُ أَنْ أُخالِفَكُمْ إِلى ما أَنْهاكُمْ عَنْهُ) يعنى من چنان نيستم كه شما را از چيزى نهى كنم و خود بدان دست زنم و
هر چه را براى خود به پسندم همان را براى شما پسنديده و انتخاب ميكنم. و معناى
ديگر آن است كه هدف من از اينكه شما را از اينكار نهى ميكنم و باز دارم جلب منفعت
براى خودم نيست و چنان نيست كه من شما را از كم فروشى نهى كنم تا سود آن عايد خودم
گردد.
(إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلاحَ) و
من از اين امر و نهىها جز اصلاح كار دين و دنياى شما نظرى ندارم.
(مَا اسْتَطَعْتُ) تا آنجا كه بتوانم و قدرت
داشته باشم.
(وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ) و
توفيق من در مورد امر و نهى بشما جز بخدا نيست و جز او كسى بمن توفيق نميدهد، و
آنچه من انجام ميدهم به نيرو و قدرت خودم نيست بلكه بكمك و لطف خدا و سبب سازى او
است.
(عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ) و معناى توكل بر خدا
رضايت به تدبير او و واگذار كردن كارها بدو و توسل باطاعت و فرمانبردارى او است.
(وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ) مجاهد گفته: يعنى در روز
معاد بازگشتم بسوى او است، و حسن گفته: يعنى در كردار و نيت دل بخدا رو آورم يعنى
همه كارهاى خود را براى رضاى خدا انجام دهم.
(وَ يا قَوْمِ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ ..) بگفته زجاج: يعنى مخالفت و دشمنى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 12 صفحه : 112