بيان آيه 38- 39

شأن نزول‌

گفته‌اند: چون رسول خدا- 6- از جنگ طائف بازگشت دستور جنگ با روميان را صادر فرمود، و اين جريان هنگام رسيدن ميوه‌ها بود از اينرو مسلمانان دوست داشتند در خانه نزد اموال خود بمانند و خروج بسوى جنگ براى آنها سخت و دشوار بود، و رسول خدا- 6- كمتر شده بود كه بخواهد بجنگى برود و بطور صريح و آشكار مقصد خود را اظهار كند جز در اين جنگ كه بخاطر دورى راه و زيادى دشمن مقصد را آشكارا گفت تا مردم آمادگى بهترى پيدا كنند، و چون خداى سبحان سنگينى مردم را از رفتن به اين سفر ميدانست اين آيه را نازل فرمود.

شرح لغات‌

نفر: خارج شدن براى كارى است.

تثاقل: اظهار ثقل و سنگينى نفس است، مثل «تباطؤ» و ضدّ آن تسرع (شتاب كردن) است.

متاع: بهره بردن بدانچه براى حواس ظاهر باشد، و از همين باب است اين جمله كه گويند: «تمتع بالرياض و المناظر الحسان» بديدن باغها و مناظر زيبا بهره‌مند شو.

و از روى تشبيه بهر چيزى كه ارزش پولى داشته باشد متاع گويند.

استبدال: چيزى را- با درخواست طرف- بجاى چيز ديگرى نهادن.

تفسير:

خداى سبحان در اين آيات مؤمنان را در سنگينى كردن از جهاد نكوهش فرمايد:

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ) يعنى چون رسول خدا- 6- شما را بخواند و بگويد: